Nadużywanie alkoholu, przemoc i zdrada jako powody rozwodu z orzeczeniem winy

Przesłanki orzeczenia rozwodu

Podstawę prawną dla przedstawionej sprawy stanowią przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.). Zgodnie bowiem z art. 56 K.r.o.:

„§ 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.

§ 2. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

§ 3. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.”

Przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego można podzielić na trzy podstawowe grupy:

1. zawinione (np. groźba skierowana pod adresem drugiego z małżonków, nieetyczne postępowanie, bezczynny tryb życia, nadużywanie alkoholu, narkomania, agresja, odmowa wzajemnej pomocy, poniżanie małżonka, zdrada małżeńska, niewłaściwy stosunek do dzieci, zły stosunek do rodziny małżonka),
2. niezawinione (np. długotrwała, nieuleczalna choroba uniemożliwiająca albo w wysokim stopniu utrudniająca wykonywanie obowiązków małżeńskich, poważna choroba psychiczna, zasadnicza różnica charakterów, niedobór seksualny),
3. mogące być uznane – w zależności od okoliczności – za zawinione lub niezawinione (np. bezpłodność, niewłaściwe zachowanie się rodziny współmałżonka, różnica światopoglądów, różnica stanowisk co do sposobu wychowywania dzieci, duża różnica wieku między małżonkami).

Dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków a rozwód

Mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, sąd nie orzeknie rozwodu, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Posiadają Państwo dwoje małoletnich dzieci, a ponadto nie zachodzą inne szczególne okoliczności (jak np. ciężka choroba wymagająca stałej opieki Pani małżonka) uniemożliwiające orzeczenie rozwodu przez sąd.

Należy przyjąć, iż „dobro dziecka” należy ujmować jako „zespół wartości, zarówno duchowych, jak i materialnych, jakie konieczne są do prawidłowego: a) rozwoju fizycznego dziecka, b) rozwoju duchowego dziecka i to w jego aspekcie zarówno intelektualnym, jak i moralnym, c) należytego przygotowania go do pracy dla społeczeństwa” (Dobro wspólnych małoletnich dzieci – jako przesłanka odmowy orzeczenia rozwodu, Pal. 1965, nr 9, s. 30).

W. Stojanowska (Rozwód a dobro dziecka, s. 35) trafnie przyjęła, że „ochrona dobra dziecka w prawie rozwodowym polega [...] na ustaleniu, za pomocą odpowiednio dobranych i zastosowanych środków dowodowych, wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, a w szczególności charakteryzujących sytuację dziecka, i na prognozowaniu przez porównanie jego obecnej sytuacji z sytuacją po ewentualnym rozwodzie, oraz na dokonaniu wyboru rozstrzygnięcia (wariantu optymalnego) najbardziej korzystnego dla dziecka w wyniku przeprowadzonej analizy czynników determinujących jego dobro w ujęciu wieloaspektowym – przy założeniu wyczerpania wszelkich obiektywnie możliwych do zastosowania środków w celu pojednania rodziców i pewności co do istnienia zupełnego i trwałego rozkładu ich pożycia”. Wielce pomocnym może okazać się tutaj dowód z opinii rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego (patrz też W. Stojanowska, Dowód z opinii rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego w sprawach o rozwód i jego wpływ na treść wyroku w świetle wyników badań aktowych, Zeszyty Prawnicze UKSW 2002, nr 2.1, s. 7-56).

Skoro więc w małżeństwie są dzieci, to w przesłuchaniu przez sąd Pani mąż może wnosić, iż dobro dzieci jest zagrożone. Kochają one bardzo obojga rodziców. Poza tym może wskazywać sądowi, że dogaduje się z Panią, że bardzo Panią kocha i chwilowy kryzys nie musi być rozwiązany aż przez instytucję rozwodu. Proszę wziąć pod uwagę, że mąż może się zdecydować na taką postawę podczas sprawy rozwodowej.

Trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego

Jeżeli jednak między Panią i mężem doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia (ustanie więzi gospodarczej, cielesnej i duchowej, i nie ma możliwości na ich przywrócenie), a poza tym nie zachodzą inne negatywne przesłanki rozwodu, to sąd powinien taki rozwód orzec. Pani musi w swoich wyjaśnieniach dążyć do tego, aby wykazać, że:

• uczucia ustały;
• kontakty cielesne ustały;
• dobro dzieci wskutek kłótni i braku miłości i tak cierpi, a przez unormowanie tej sytuacji znajdą one względny spokoju, mieszkając z Panią i widując się z ojcem od czasu do czasu,
• generalnie według Pani nie istnieją szanse na utrzymanie małżeństwa.

Zgodnie z art. 436 Kodeksu postępowania cywilnego – jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone. Jeżeli strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych. W czasie procesu sąd może przekazać sprawę do postępowania mediacyjnego, jeżeli uzna, że istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa.

Orzeczenie winy za rozkład pożycia małżeńskiego z powodu zdrady

Następnie zgodnie z art. 57 K.r.o. – orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Dla Pani oczywiście rozwód z orzeczeniem winy ma ten walor, że może Pani wtedy żądać od męża alimentów dla siebie (nie tylko dla dzieci). Jest to oczywiście także przesłanka rozwodu, w razie gdyby Pani mąż na rozwód nie wyraził zgody.

Udowodnienie zdrady małżeńskiej

Dla Pani jednak duże znaczenie będzie miało udowodnienie faktu zdrady małżeńskiej, jakiej dopuścił się Pani mąż. Do tego będą potrzebne dowody – świadkowie, zdjęcia, maile, listy itp. Wynika to z tego, że samo podejrzenie o zdradę nie przekona sądu, że do takiej zdrady doszło. Należy zaznaczyć, że zdrada małżeńska należy do zawinionych przesłanek rozwodowych, a orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że nawet jednorazowe takie zachowanie małżonka może być przyczyną trwałego i zupełnego rozkładu pożycia (orzeczenie SN z 24 kwietnia 1951 r. sygn. C 667/50). W innym wyroku (z 20 listopada 1951 r. sygn. C 839/51) Sąd Najwyższy stwierdził, że małżeństwo, w którym jedna osoba zdradza drugą, nie należy do związku, który zasługiwałby na ochronę ze względu na interes społeczny.

W każdej sprawie rozwodowej sąd zawsze przesłuchuje strony. Sąd może zdecydować się na przesłuchanie świadków. Świadkami w sprawach rozwodowych nie mogą być dzieci, które nie ukończyły 13 lat oraz zstępni (a więc dzieci, wnuki itd.) stron. Wina rozkładu pożycia małżeńskiego nie ma wpływu na podział majątku wspólnego.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼