Porzucenie studiów i podjęcie pracy a alimenty

Obowiązek alimentacyjny rodzica aż do usamodzielnienia się dziecka

Zgodnie z treścią art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – obowiązek alimentacyjny jest to „obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania” osobie, która nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie lub znajduje się w niedostatku. Pojęcia te obejmują wszystko to, co jest potrzebne do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych, a więc m.in. jedzenie, ubranie, lekarstwa, opiekę medyczną czy dach nad głową, ale również zaspokajanie potrzeb duchowych, kulturalnych czy naukowych.

Na gruncie obowiązujących przepisów rodzice mają obowiązek alimentacyjny w stosunku do dzieci, które nie mogą jeszcze utrzymać się samodzielnie. Oznacza to, że dzieci, które ukończyły 18 lat, ale kontynuują naukę lub poszukują pracy, a których środki finansowe nie wystarczają na samodzielne utrzymanie, mogą żądać od rodziców alimentów na swoją rzecz. Statuuje taki stan rzeczy treść art. 133 K.r.o., który stanowi, że: „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.”.

Możliwości dziecka samodzielnego utrzymania się – kryterium zniesienia alimentów

Wypowiedział się w tym przedmiocie m.in. NSA w Łodzi w wyroku z dnia 16 października 2003 r. (I SA/Łd 788/02), uznając, iż wiek dziecka nie przesądza o istnieniu bądź nieistnieniu obowiązku alimentacyjnego, lecz możliwości dziecka do samodzielnego utrzymania się, dochody z jego majątku, a także niedostatek. Brak samodzielności dziecka odnosi się zarówno do małoletniego, pozostającego pod władzą rodzicielską, jak i do dziecka pełnoletniego, które nie z własnej winy nie potrafi jeszcze utrzymać się bez pomocy rodziców ze względu na swoją sytuację życiową, w szczególności chorobę, brak wykształcenia czy zawodu albo niemożność znalezienia pracy.

Jak z powyższego wynika, prawo dziecka do alimentów nie wygasa automatycznie z chwilą osiągnięcia pełnoletniości., ale uwarunkowane jest jego możliwościami samodzielnego utrzymania się. Niemniej jednak trzeba mieć na uwadze § 3 art. 133 K.r.o., z którego wynika, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

A zatem rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Powyższa norma jest odpowiedzią na istniejący problem społeczny, w którym dorosłe osoby (uprawnione do alimentów) – nie podejmują pracy mimo takiej możliwości. Jednak norma tego przepisu jest bardzo ocenna (sąd musi stwierdzić, czy dana osoba nie dokłada starań oraz czy wynika to z jej winy) – stąd bardzo trudno przewidzieć, jak będzie w danym przypadku ujmował to sąd.

Alimenty sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

Ustawodawca w zakresie alimentów przewidział pewną furtkę dla nietypowych okoliczności pod postacią art. 144¹ K.r.o.: „Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego”.

W celu zniesienia obowiązku alimentacyjnego Pana ojciec powinien wystąpić do sądu z pozwem o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Skoro po porzuceniu studiów podjął Pan starania samodzielnego utrzymania się, ale nie udało się Panu osiągnąć stosownych dochodów, to brak jest podstawy do zwrotu otrzymywanych w tym okresie alimentów od rodzica.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼