Brak kontaktu ze spadkobiercą, co zrobić?

Zmarł ojciec pani Czesławy, nie pozostawił testamentu. Została żona i dwie córki oraz nieślubny (ale uznany) syn, z którym nie ma kontaktu – nie ma możliwości się z nim porozumieć. W związku z tym pani Czesława zapytała nas, jak zgłosić dziedziczenie – zmienić własność domu/działki, jeśli do zgłoszenia potrzebne są wszystkie dane spadkobierców. Pani Czesława poinformowała nas, że syn znany jest tylko z imienia i nazwiska. Podkreśliła, że chce zamknąć sprawę, która jest zaniedbana od 10 lat. Poprosiła nas o informację, co może zrobić, w przypadku gdy nie ma kontaktu z jednym ze spadkobierców.

Nieznane miejsce zamieszkania spadkobiercy

Jeżeli pani Czesława i jej siostra nie znają danych osobowych syna zmarłego ani także jego miejsca zamieszkania, konieczne jest skierowanie sprawy do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku.

Zgodnie bowiem z treścią art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego „Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia”. Celem tego postępowania jest ustalenie wszystkich spadkobierców, którzy doszli do dziedziczenia (art. 677 § 1 K.p.c.), oraz wskazanie zapisobierców windykacyjnych i przedmiotów im przypadających (art. 677 § 2 K.p.c.).

Z uwagi na powyższe pani Czesława powinna wskazać we wniosku wszystkich spadkobierców po zmarłym tacie, a więc rodzeństwo oraz żonę zmarłego. Uczestnikami postępowania o stwierdzenie nabycia spadku są bowiem wszystkie osoby, które mogą być uznane za zainteresowane. Jak wynika natomiast z art. 510 § 1 zd. 1 K.p.c. „zainteresowanym jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania”. Taka osoba może brać udział w rozważanym postępowaniu na każdym jego etapie aż do chwili zakończenia postępowania w II instancji. Ponadto sąd powinien zawiadomić Skarb Państwa albo gminę ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na wystąpienie dziedziczenia ustawowego spadkobierców koniecznych (orz. SN z 28.1.1949 r., sygn. akt C 1089/48).

Postępowanie spadkowe

Zgodnie z art. 670 Kodeksu postępowania cywilnego sąd bada w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, kto jest spadkobiercą, a także, czy spadkodawca pozostawił testament. Sąd może przy tym wezwać osobę, co do której zostanie uprawdopodobnione, że dysponuje testamentem, do złożenia tego dokumentu. W takim przypadku sąd dokona otwarcia i ogłoszenia testamentu. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku wymienia się spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym przypadł spadek, a także wysokość przynależnych im udziałów spadkowych (art. 677 § 1 zd. 2). Rozważane orzeczenie powinno zatem dotyczyć całego spadku i wszystkich następców prawnych pod tytułem ogólnym zmarłego. Niedopuszczalne jest więc wskazanie w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku tylko niektórych spadkobierców (post. SN z 23.6.1967 r., sygn. akt III CR 104/67), jak i uchylenie wspomnianego postanowienia jedynie w odniesieniu do części spadkobierców (post. SN z 28.4.1971 r., sygn. akt III CRN 508/70).

Wniosek – zgłoszenie dziedziczenia

Do wniosku należy dołączyć skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy, skrócone odpisy aktów urodzenia uczestników postępowania, a także w przypadku zawarcia związku małżeńskiego, także skrócone odpisy aktów małżeństwa. Jeżeli pani Czesława nie posiada takich dokumentów – należy przerzucić obowiązek uzyskania aktów na sąd. Sądem właściwym jest sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.

Opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku to 105 zł. Jeżeli pani Czesława nie zna adresów brata, proszę to wskazać, ponieważ sąd może poszukiwać spadkobierców przez ogłoszenie lub ustanowić kuratora.

Zgodnie bowiem z art. 144 § 1 K.p.c. „Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka i o związane z tym roszczenia, przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego”. Również proszę taki wniosek zamieścić w piśmie.

Poszukiwanie nieślubnego syna przez ogłoszenie

Dobrym rozwiązaniem jest także poszukiwanie spadkobierców przez ogłoszenie – co do zasady te dwie możliwości pozwolą pani Czesławie i jej siostrze na zakończenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, a decyzja, czy adekwatniejsze będzie ustanowienie kuratora, czy ogłoszenie, zależeć będzie od sądu. Pani Czesława powinna więc rozpocząć procedurę spadkową, jak wskazałam powyżej.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 1949 r., sygn. akt C 1089/48
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1967 r., sygn. akt III CR 104/67
5. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1971 r., sygn. akt III CRN 508/70

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.