• Data: 2024-12-22 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Czy psycholog szkolny w następstwie prośby skierowanej od wychowawcy klasowego może porozmawiać z dzieckiem w wieku 9 lat bez wiedzy i zgody rodziców? Czy taka rozmowa powinna być udokumentowana choćby na nośniku audio, tak by rodzic mógł mieć pewność, że podczas takiej rozmowy nie padły pytania, które miałyby wpływ na psychikę tak młodego człowieka? Czy możecie Państwo wspomóc mnie aktami prawnymi, które mówią, że taka praktyka ze strony psychologa – jeśli tak rzeczywiście jest – jest przekroczeniem jego kompetencji?
Psycholog bez naszej wiedzy przeprowadził wywiad z naszym dzieckiem. Co gorsze po późniejszej rozmowie w domu okazało się, że psycholog wypytywał o wszystkie aspekty życia rodzinnego, a nie padło żadne pytanie o samopoczucie w szkole ani o relacje z nauczycielem prowadzącym.
W pierwszej kolejności należy odnieść się do przepisów zawartych w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1359), zwanej dalej w skrócie K.r.io. Zgodnie z art. 92 K.r.io. dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 95 §1 K.r.io.). Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień (art. 96 § 1 K.r.io.). Istotny z punktu widzenia zadanego przez Pana pytania jest art. 98 § 1 K.r.io., który stanowi o tym, że rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. W związku z powyższym to rodzice są uprawnieni do podejmowania wszystkich decyzji dotyczących ich dziecka. Wszystko, co dotyczy małoletnich, powinno odbywać się za wiedzą i zgodą jego przedstawicieli ustawowych, tj. rodziców. Dziecko nie może samo o sobie decydować.
Publiczne przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych, publiczne szkoły, a także publiczne placówki, o których mowa w art. 2 pkt. 3,4,7 i 8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe udzielają uczniom uczęszczającym do tych przedszkoli, szkół i placówek, ich rodzicom oraz nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej i organizują tę pomoc na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r., poz. 1280). Rozporządzenie precyzuje również, na czym polegać ma pomoc psychologiczno-pedagogiczna, tj. polega ona na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, szkole i placówce w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym (§ 2).
Istotne jest również to, że korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest dobrowolne i nieodpłatne. Nadto pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana we współpracy z rodzicami ucznia, z którymi dyrektor odpowiednio przedszkola czy szkoły uzgadnia warunki współpracy (§ 4 ust. 3 pkt 1 wyżej wskazanego rozporządzenia). Co również istotne w przypadku, gdy uczeń objęty jest pomocą psychologiczno-pedagogiczną w placówce, a z wniosków dotyczących dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania ucznia wynika, że nie następuje żadna poprawa w tym zakresie, dyrektor placówki za zgodą rodziców występuje do publicznej poradni z wnioskiem o przeprowadzenie diagnozy i wskazanie sposobu rozwiązania problemu ucznia (§ 20 ust. 10 i 11 wyżej wskazanego rozporządzenia).Wobec powyższego wszystkie działania podejmowane przez psychologa, tj. nawet rozmowa z dzieckiem, wymagają wcześniejszego poinformowania rodziców i uzyskania ich zgody. W przypadku, w którym według placówki edukacyjnej dziecko wymaga pomocy, a rodzice nie wyrażają na to zgody, dyrektor jest obowiązany do podjęcia kroków prawnych w postaci zawiadomienia sądu rodzinnego lub też podjęcia działań mających na celu wszczęcie procedury Niebieskiej Karty (w przypadku podejrzenia przemocy).
W opisanej przez Pana sytuacji modelowe rozwiązanie przedstawiałoby się następująco:
Odnośnie do rejestracji rozmów z dzieckiem to uprzejmie wskazuję, że brak jest podstaw prawnych umożliwiających taką rejestrację.
W opisanej przez Pana sytuacji sugerowałabym wystąpienie do dyrektora placówki z wnioskiem o wskazanie przyczyn przeprowadzenia takiej rozmowy z dzieckiem, braku uzyskania zgody rodziców oraz braku poinformowania o tym rodziców.
Warto również odnieść się do regulacji zawartych w ustawie z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. z 2019 r., poz. 1026). Zgodnie z art. 12 przedmiotowej ustawy „podjęcie usług psychologicznych następuje za zgodą osoby (klienta) lub grupy osób (klientów) stanowiących podmiot diagnozowania i oddziaływania psychologicznego z wyjątkiem przypadków:
Nadto wskazać należy, że członkowie samorządu psychologów podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione naruszenie obowiązków zawodowych, czyny sprzeczne z zasadami etyki określonymi w Kodeksie Etyki Zawodowej, a także uporczywe uchylanie się od płacenia składek członkowskich.
Rozmowa psychologa szkolnego z dzieckiem bez wiedzy i zgody rodziców może naruszać prawa rodzicielskie i wpłynąć na psychikę młodego człowieka. W świetle przepisów prawa, takie działania wymagają wcześniejszego poinformowania rodziców i uzyskania ich zgody. Warto, aby rodzice byli świadomi swoich praw i reagowali na sytuacje, w których interwencje psychologiczne odbywają się bez ich wiedzy.
Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi prawnicy przygotują dla Ciebie indywidualną poradę lub niezbędne pismo prawne. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika