• Data: 2024-10-12 • Autor: Radca prawny Paulina Olejniczak-Suchodolska
Jestem rolnikiem ryczałtowym, więc nie prowadzę pełnej księgowości ani nie zbieram faktur zakupowych. Przed 4 laty doszło do sytuacji, której dotyczy moje pytanie. Zakupiłem maszynę rolniczą za 50 tys. zł, przy transakcji była obecna moja ówczesna partnerka życiowa, które również prowadzi gospodarstwo rolne, ale jest VAT-owcem. Sprzedawca miał mi wystawić fakturę i wtedy ona zaproponowała, żeby faktura była na nią, skoro dla mnie to obojętne. Rzeczywiście dla mnie to nie miało znaczenia, bo bym jej nie odliczył, byliśmy wtedy w udanym związku, więc się zgodziłem. Czyli ja za maszynę zapłaciłem gotówką, a sprzedawca wystawił fakturę na nią. Niestety, związek się rozpadł i teraz ona wniosła oskarżenie przeciwko mnie, że przywłaszczyłem sobie jej maszynę i żąda zwrotu. Jak z tego wybrnąć? Sprzedawca jest gotów potwierdzić na piśmie, że to ode mnie dostał całą zapłatę, jednak faktura jest na nią i zapewne sobie ją zaksięgowała i rozliczyła na korzyść w swoim gospodarstwie. Jak wybrnąć z tej sytuacji? Czy oświadczenie sprzedawcy byłoby dobrym dowodem i czy wolno mu je teraz wypisać, jeśli dokument był na innego kontrahenta? Dodam, że posiadam paragony za naprawy i wymiany części tej maszyny.
Na wstępie wskazuję, że sytuacja, w której faktura została wystawiona na inny podmiot niż ten, który rzeczywiście zakupił maszynę, może zostać uznana za transakcję fikcyjną. W świetle przepisów ustawy o VAT takie postępowanie jest niezgodne z rzeczywistością, a w rezultacie faktura dokumentowałaby transakcję fikcyjną. Zatem oświadczenie sprzedawcy, że to od Pana otrzymał środki finansowe, a ponadto, że faktycznie to Pan zakupił tę maszynę, spowodować może negatywne konsekwencje zarówno dla sprzedającego oraz dla Pańskiej byłej partnerki. W tym miejscu wskazuję, że faktury, które dokumentują transakcje z nabywcą polegające na zatajeniu przez wystawcę danych podmiotu, który de facto dokonał dostawy towaru lub wykonał daną usługę, zalicza się właśnie do tzw. faktur fikcyjnych.
Oczywiście można dochodzić przed sądem ustalenia, czyją własnością jest ta maszyna i takie oświadczenie sprzedającego w powiązaniu z dowodem przesłuchania Pana i Pańskiej byłej partnerki miałoby szanse udowodnienia, że to Pani znajomy nabył tę maszynę. Jednakże jednocześnie musiałby się on przyznać, że dokonano tzw. transakcji fikcyjnej, co w efekcie mogłoby spowodować wszczęcie postępowania karno-skarbowego.
Zgodnie z treścią art. 62 § 1 Kodeksu karnego skarbowego (K.k.s.): „Kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych”. Natomiast za wystawienie faktury w sposób nierzetelny albo posługiwanie się taką fakturą sąd może orzec karę grzywny nawet do 720 stawek dziennych bądź karę roku pozbawienia wolności. Sąd może nałożyć obie te kary jednocześnie (art. 62 § 2 K.k.s.). Zaznaczam, że surowe sankcje za wystawienie pustej faktury przewiduje także Kodeks karny. Zgodnie bowiem z treścią art. 271a § 1 K.k.: „Kto wystawia fakturę lub faktury, zawierające kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest znaczna, poświadczając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury lub faktur używa, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.
Gdyby natomiast przyjąć stan faktyczny w oparciu o wystawioną fakturę, to mógłby Pan próbować od byłej partnerki dochodzić zwrotu poniesionych nakładów na maszynę, w oparciu o posiadane dowody zapłaty i Pana oraz świadków zeznania, które potwierdziłyby ponoszenie nakładów na naprawy maszyny przez Pana. Odbywałoby się to w trybie procesu cywilnego z art. 4015 i następne, o ile uprzednie przedsądowe wezwanie do zwrotu tych kwot nie przyniosłoby skutków.
Podsumowując, teoretycznie istnieje możliwość dochodzenia zarówno ustalenia własności maszyny, jak i ustalenia poniesionych nakładów na jej naprawę. Jednak trzeba pamiętać, że w kwestii wystawienia faktury na inny podmiot niż na Pana może w konsekwencji spowodować wszczęcie postępowania karno-skarbowego przeciwko sprzedawcy i osobie na którą fakturę wystawiono.
Nadto owa kobieta zawsze może wskazywać, że Pan pożyczył jej te pieniądze lub dokonał na jej rzecz ich darowizny (oczywiście wówczas miałaby obowiązek zapłaty podatku od darowizny, więc i tu fiskus może nałożyć na nią stawkę karną za niezgłoszenie darowizny nieopodatkowanie), ale taką linię obrony może przyjąć, broniąc się przed wydaniem maszyny.
Zakup maszyny rolniczej
Rolnik, który nie jest płatnikiem VAT, zakupił maszynę rolniczą za gotówkę, jednak faktura została wystawiona na jego ówczesną partnerkę, będącą VAT-owcem. Po rozpadzie związku partnerka oskarżyła go o przywłaszczenie maszyny, mimo że to on dokonał zakupu. Sprzedawca jest gotów potwierdzić, że otrzymał zapłatę od rolnika, co może być istotnym dowodem w sprawie. Wystawienie faktury na inną osobę może jednak prowadzić do sankcji skarbowych i postępowania karnego.
Niewłaściwa faktura a postępowanie karno-skarbowe
Właściciel małej firmy zakupił urządzenie, ale na prośbę swojego wspólnika faktura została wystawiona na inny podmiot. Po konflikcie wspólnik oskarżył go o przywłaszczenie urządzenia, mimo że to on faktycznie dokonał zakupu. Problemem okazała się wadliwie wystawiona faktura, co może prowadzić do postępowania karno-skarbowego zarówno wobec sprzedawcy, jak i wspólnika, który wykorzystał fakturę na swoją korzyść.
Dochodzenie zwrotu poniesionych nakładów
Przedsiębiorca kupił sprzęt do swojej firmy, jednak faktura była wystawiona na jego współpracownika, który następnie zaczął korzystać ze sprzętu, twierdząc, że jest jego właścicielem. Przedsiębiorca dysponuje jednak dowodami zapłaty oraz rachunkami za naprawy, które sam opłacił. Mimo braku formalnej własności sprzętu, może dochodzić zwrotu poniesionych nakładów na podstawie faktur za naprawy i zeznań świadków.
Niewłaściwe wystawienie faktury na inny podmiot niż faktyczny nabywca może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym zarzutów o fikcyjne transakcje oraz postępowania karno-skarbowego. W przypadku sporu o własność, istotne mogą być dowody zapłaty i oświadczenia stron, jednak każda tego typu sytuacja wymaga rozważenia skutków podatkowych i prawnych dla wszystkich zaangażowanych.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism w sprawach związanych z błędnie wystawionymi fakturami, transakcjami gospodarczymi oraz sporami cywilnymi, aby pomóc w skutecznym rozwiązaniu problemów prawnych i uniknięciu sankcji skarbowych. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy - Dz.U. 1999 nr 83 poz. 930
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Radca prawny Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończyła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała współpracując z kancelariami prawnymi. Specjalizuje się głównie w prawie gospodarczym, prawie pracy, prawie zamówień publicznych, a także w prawie konsumenckim i prawie administracyjnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską oraz obsługuje spółki i instytucje państwowe.
Zapytaj prawnika
