• Data: 2024-05-14 • Autor: Radca prawny Katarzyna Siwiec
W niniejszym artykule wyjaśnimy, jak odzyskać pieniądze przywłaszczone przez znajomą. Omówimy dwie możliwe drogi postępowania w takiej sytuacji – cywilną i karną. Przedstawimy zarówno przepisy dotyczące przywłaszczenia, jak i dochodzenia zwrotu długu przez postępowanie cywilne. Powyższe zagadnienia omówimy na przykładzie sprawy pani Anny.
Pani Anna poinformowała nas, że ok. 4 miesiące temu osobiście przekazała swojej znajomej znaczną kwotę pieniędzy z prośbą o spłatę w ratach całości jej kredytu bankowego. Pani Anna wyjaśniła nam, że z tą kobietą od wielu lat łączyły ją dobre stosunki i nie miała powodu, aby jej nie ufać. Pani Anna podkreśliła, że jest osobą poruszającą się na wózku inwalidzkim i taka pomoc bardzo jej odpowiadała. Znajoma pani Anny wpłaciła dwie raty, ale trzeciej już nie, pani Anna musiała sama ją zapłacić, bo upłynął termin. Pani Anna poinformowała nas, że kontakt z tą panią się urwał, nie odpowiada ona na jej telefony. Tydzień temu pani Anna wysłała na jej ostatni adres listem poleconym za potwierdzeniem odbioru wezwanie do oddania pieniędzy, jednak do dzisiaj nie ma żadnej reakcji z jej strony. Wygląda na to, że znajoma pani Anny przywłaszczyła sobie jej pieniądze, zamiast spłacić jej kredyt. W związku z tym pani Anna zapytała nas, co może w tej sytuacji zrobić.
W tej sytuacji pani Anna może skorzystać z dwóch dróg – karnej bądź cywilnej, albo obu jednocześnie. Pani Anna powinna jednak pamiętać, że zawsze będzie trzeba udowodnić przekazanie tych pieniędzy znajomej.
Jeśli chodzi o drogę karną, to wyjaśniam, iż mogło dojść w tej sytuacji do popełnienia przestępstwa przywłaszczenia, o jakim mowa w art. 284 Kodeksu karnego (K.k.). Cytuję poniżej pełne brzmienie tego przepisu:
„Art. 284. § 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego”.
Jak definiuje się to w orzecznictwie, przywłaszczeniem w rozumieniu Kodeksu karnego jest bezprawne, z wyłączeniem osoby uprawnionej, rozporządzenie rzeczą ruchomą znajdującą się w posiadaniu sprawcy przez włączenie jej do swego majątku i powiększenie w ten sposób swojego stanu posiadania lub stanu posiadania innej osoby albo wykonywanie w inny sposób w stosunku do rzeczy ruchomej uprawnień właścicielskich bądź też przeznaczenie jej na cel inny niż przekazanie właścicielowi (por. wyrok SN z dnia 6 stycznia 1978 r., sygn. akt V KR 197/77 i wyrok SA w Lublinie z dnia 3 grudnia 1998 r., sygn. akt II Aka 176/98).
Zobacz też: Jak odzyskać pieniądze od znajomego
Wyjaśnię jeszcze, że posiadanie rzeczy przez przywłaszczającego przed dokonaniem przywłaszczenia odróżnia przestępstwo przywłaszczenia od przestępstwa kradzieży. W przypadku przywłaszczenia nie dochodzi bowiem do zaboru rzeczy, a więc do bezprawnego wyjęcia jej spod władztwa osoby uprawnionej i objęcia we władanie przez sprawcę. Różnica między przestępstwem kradzieży a przestępstwem przywłaszczenia polega na tym, że sprawca kradzieży zabiera z posiadania innej osoby cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia, natomiast sprawca przestępstwa przywłaszczenia przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub cudze prawo majątkowe, które nie zostało mu powierzone, jednakże znalazło się już w jego legalnym, nie bezprawnym, posiadaniu (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1978 roku).
O zamiarze przywłaszczenia może świadczyć odmowa zwrotu cudzej rzeczy, zaprzeczenie jej posiadania, sprzedaż lub darowanie innej osobie, przerobienie rzeczy itp. Rzeczą w rozumieniu tego przepisu jest także pieniądz.
W celu uruchomienia procedury karnej pani Anna winna złożyć wniosek do prokuratury, najlepiej tej, w której okręgu przebywa obecnie jej znajoma. Być może, gdy prokuratura wezwie ją na przesłuchanie, znajoma się wystraszy i odda resztę pieniędzy.
Druga możliwość to postępowanie cywilne, czyli powództwo o zwrot przekazanej tej pani kwoty.
Z opisu wynika, że część pieniędzy została przekazana na 2 raty pożyczki, a część niestety nie, więc o tę kwotę mogłaby pani Anna pozwać znajomą przed sądem.
Niestety wiąże się to z koniecznością poniesienia opłat sądowych w wysokości 5% od dochodzonej pozwem sumy i niestety pani Anna musi także znać adres tej znajomej, bo jednym z koniecznych elementów pozwu jest wskazanie adresu pozwanego.
Umowę łączącą panią Annę i jej znajomą zakwalifikowałabym jako nieodpłatną umowę o zlecenie, świadczenie usługi – myślę, że na korzyść pani Anny działa to, że znajoma zapłaciła 2 raty.
Ewentualnie jeszcze mogę podpowiedzieć, aby pani Anna zleciła napisanie i wysłanie pisma z żądaniem zwrotu prawnikowi, bo często to wystarcza, aby ktoś się wystraszył procesów i odpowiedzialności i pieniądze zwrócił. W takim przypadku oczywiście moglibyśmy takie pismo przygotować.
Przypadek Anny i jej siostry
Anna pożyczyła swojej siostrze 10 000 zł na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Mimo ustnych obietnic zwrotu siostra Anny zatrzymała pieniądze. Anna początkowo nie chciała wdrażać działań prawnych. Jednak po kilku miesiącach bezowocnego oczekiwania złożyła pozew o zwrot pożyczonych środków.
Historia Tomasza i jego współlokatora
Tomasz współdzielił mieszkanie ze znajomym, któremu w dobrej wierze pożyczył 5000 zł na pilne wydatki. Znajomy obiecał spłacić dług w ciągu miesiąca, lecz tego nie zrobił. Po wielokrotnych i nieudanych próbach odzyskania pieniędzy Tomasz zgłosił sprawę na policję, gdyż podejrzewał, że doszło do przywłaszczenia jego pieniędzy.
Sytuacja Ewy i jej koleżanki z pracy
Ewa pożyczyła koleżance z pracy 3000 zł na nagłą operację. Koleżanka, mimo ustalenia terminu zwrotu, zignorowała zobowiązanie. Unikała Ewy i zmieniała temat za każdym razem, gdy poruszały kwestię pożyczki. Ewa poczuła się oszukana, dlatego postanowiła podjąć kroki prawne. Zleciła prawnikowi przygotowanie i wysłanie oficjalnego wezwania do zwrotu długu. W rezultacie koleżanka, obawiając się dalszych konsekwencji, zwróciła pożyczone pieniądze.
Podsumowując, aby odzyskać przywłaszczone pieniądze, należy podjąć odpowiednie kroki prawne. Kluczowe jest posiadanie dowodów na przekazanie środków oraz dokładne rozważenie, która ścieżka prawna – cywilna czy karna – będzie najbardziej efektywna w danej sytuacji.
Nie wiesz, co powinieneś zrobić, aby odzyskać pieniądze przywłaszczone przez znajomą? Skontaktuj się z nami! Nasz zespół doświadczonych prawników jest do Twojej dyspozycji. Oferujemy konsultacje online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych dokumentów i pism, aby ułatwić Ci przejście przez proces prawny. Nie wahaj się – już dziś opisz nam swoją sprawę w formularzu umieszczonym pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1978 r., sygn. akt V KR 197/77
3. Wyrok Sądu A dministracyjnego w Lublinie z dnia 3 grudnia 1998 r., sygn. akt II Aka 176/98
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Radca prawny Katarzyna Siwiec
Radca prawny, absolwentka wydziału prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 17 lat pracująca w zawodzie prawnika i udzielająca porad prawnych, od 2010 roku prowadzi własną kancelarię. Specjalizuje się w obsłudze prawnej zarówno przedsiębiorców z różnych branż, jak i osób fizycznych.
Zapytaj prawnika
