Kto i na jakich zasadach może wnioskować o przymusowe leczenie psychiatryczne?

Jakie są przesłanki do przymusowego leczenia psychiatrycznego?

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego przewiduje dwa scenariusze, które mogą być powodem do umieszczenia osoby chorej w szpitalu bez jej zgody. Pierwszym z nich jest dotychczasowe zachowanie, które może zagrażać życiu pacjenta bądź życiu lub zdrowiu innych osób. Drugim przypadkiem jest niemożność do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych z powodu choroby lub wysokie ryzyko, że może dojść do znacznego pogorszenia stanu zdrowia psychicznego. Jednocześnie uzasadnionym musi być to, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym mogłoby ten stan poprawić.

W sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia decyzję o przyjęciu do szpitala podejmuje lekarz (w idealnym scenariuszu po zasięgnięciu opinii drugiego lekarza psychiatry lub psychologa). Od chwili przyjęcia na oddział ordynator musi zatwierdzić ten fakt w ciągu 48 godzin. Z kolei kierownik szpitala musi zgłosić sytuację do sądu opiekuńczego właściwego dla siedziby szpitala w ciągu 72 godzin. Dla drugiego scenariusza wymagane jest orzeczenie sądu opiekuńczego na podstawie wniosku z opinią lekarza psychiatry. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: https://adwokatspiewak.pl/przymusowe-leczenie-psychiatryczne-ile-trwa/.

Przymusowe leczenie psychiatryczne — kto składa wniosek?

Jak można zauważyć, procedury hospitalizacji psychiatrycznej mogą wyglądać inaczej w zależności od sytuacji osoby chorej. Również to, kto składa wniosek o przymusowe leczenie psychiatryczne, determinowane jest przez omówione powyżej przesłanki. Dla sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia (które wymagają postępowania w trybie nagłym) ustawa przewiduje, że o przyjęcie do szpitala może starać się:

• pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy,
• małżonek pacjenta, rodzeństwo lub krewny w linii prostej,
• osoba z organu do spraw pomocy społecznej,
• faktyczny opiekun chorego.

Lista osób uprawnionych do zgłaszania o opiekę psychiatryczną w szpitalu jest podobna także dla drugiego wariantu (czyli niemożności spełniania potrzeb życiowych). Istotną różnicą jest to, że w takim przypadku wnioskodawcą nie może być sam pacjent. Osoby zgłaszające chorego zobowiązane są do uzyskania orzeczenia od lekarza psychiatry, które jest niezbędne do podjęcia decyzji przez sąd opiekuńczy. Ponadto wniosek powinien zawierać stosowne uzasadnienie — przykładowo, w wyniku choroby pacjent nie jest w stanie myśleć racjonalnie lub odmawia przyjęcia leczenia.

Jak długo trwa przymusowe leczenie psychiatryczne?

Pobyt w szpitalu psychiatrycznym jest kwestią bardzo indywidualną, dlatego ciężko określić, jak długo może trwać przymusowe leczenie. Zazwyczaj data wyjścia ustalana jest na podstawie obserwacji stanu pacjenta — choć pojedyncze badanie może nie być wystarczające, aby trafnie to ocenić. W związku z różnymi wątpliwościami co do kondycji psychicznej chorego, leczenie bez zgody nie może trwać dłużej niż 10 dni. W niektórych przypadkach pacjent może być jednak umieszczony w placówce bezterminowo (tu osoba sprawująca opiekę może żądać zakończenia leczenia po minimum 30 dniach od jego rozpoczęcia). 

Warto zaznaczyć, że o wypis ze szpitala mogą starać się nie tylko krewni, rodzeństwo, małżonek czy faktyczny opiekun — wniosek ten może złożyć sam pacjent. Umożliwia się to również osobom ubezwłasnowolnionym. Jeśli żądanie to spotkałoby się z odmową, sprawę można skierować do sądu opiekuńczego właściwego dla siedziby szpitala. Musi to nastąpić w ciągu 7 dni od momentu odmowy wypisania. Należy pamiętać, że chory w trakcie postępowania w swojej sprawie ma prawo do profesjonalnej pomocy prawnika z urzędu.