• Data: 2024-04-04 • Autor: Radca prawny Marek Gola
Choć wydawać się może, że to problem marginalny, to jednak fałszowanie podpisów zdarza się w wielu sytuacjach naprawdę często. Dzisiaj chcemy pokazać tryb zgłaszania takich spraw oraz konsekwencje prawne, jakie mogą wynikać z tego typu działań. Nasza klientka, pani Olga, właśnie złożyła zawiadomienie na policji o sfałszowaniu dokumentów (podpisu) polisy ubezpieczeniowej na życie przez agenta ubezpieczeniowego. Agent otrzymał za tę umowę wynagrodzenie. Zastanawia się wobec tego, czy może żądać odszkodowania za fałszowanie mojego podpisu.
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu karnego oraz przepisy Kodeksu postępowania karnego.
Z treści pytania wynika, iż nasza klientka złożyła zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez agenta ubezpieczeniowego, który podrobił Pani podpis na polisie ubezpieczeniowej, otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie.
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu karnego oraz przepisy Kodeksu postępowania karnego.
Z treści Pani pytania wynika, iż złożyła Pani zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez agenta ubezpieczeniowego, który podrobił Pani podpis na polisie ubezpieczeniowej, otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie.
W pierwszej kolejności należy ustalić, czy pani Olga jest jedynie osobą, na której rzecz taka polisa miała być założona, czy też jest osobą, która wypłaciła agentowi wynagrodzenie z tytułu teoretycznie zawartej polisy. Bezpośrednio z treści pytania to nie wynika. Mniemam jednak, że w przedmiotowej sprawie polisa ubezpieczeniowa była zawarta na nią i z tego tytułu nie poniosła żadnych kosztów.
Przyjmując zatem, że polisa ubezpieczeniowa zawarta została na osobę pani Olgi, wskazać należy, iż nie powinna otrzymać statutu pokrzywdzonego w sprawie. Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Powyższe wynika ze stanowiska zajętego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 kwietnia 2008 r., sygn. akt V KK 26/08, zgodnie z którym „przestępstwo z art. 270 k.k., jako skierowane przeciwko wiarygodności dokumentu, który sprawca przerobił i mające na celu zagwarantowanie pewności obrotu prawnego, nie zostało popełnione z pokrzywdzeniem konkretnej osoby fizycznej, nie istnieje zatem możliwość pojednania się z pokrzywdzonym, jak i naprawienia wyrządzonej mu szkody”.
Pogląd taki jest nadal aktualny i został potwierdzony postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2011 r., sygn. akt II KK 13/11, w którego tezie wskazano, iż „przedmiotem ochrony w przypadku czynu zabronionego z art. 270 § 1 k.k. jest dobro prawne ogólnej natury, jakim jest wiarygodność dokumentu. Powoduje to, że w postępowaniu o taki czyn brak jest pokrzywdzonego. To zaś z kolei powoduje, że nie ma również osoby, która na podstawie art. 53 k.p.k. mogłaby działać w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego”.
Mając na uwadze powyższe, autorka pytania nie powinna otrzymać statutu pokrzywdzonego, chyba że prokuratura przyjmie, że zachowanie agenta ubezpieczeniowego nosi znamiona czynu, o którym mowa w art. 270 § 2 Kodeksu karnego, zgodnie z którym „tej samej karze podlega, kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa”. Dochodzenie w tym przypadku odszkodowania wymagałoby jednak wykazania szkody, którą podniosła. Musi to być wartość wyliczalna, którą będzie w stanie udowodnić.
Przykład 1
Pani Ewa otrzymała list od firmy ubezpieczeniowej informujący o zawarciu przez nią polisy na życie. Była zaskoczona, gdyż nie pamiętała, aby podpisywała jakikolwiek dokument w tej sprawie. Po złożeniu reklamacji i przeprowadzeniu wewnętrznego dochodzenia okazało się, że podpis na umowie został sfałszowany przez agenta, który chciał w ten sposób zrealizować swoją kwartalną normę sprzedaży.
Przykład 2
Pan Tomasz zauważył niezgodność podpisu na umowie kredytowej, którą miał podpisać elektronicznie za pośrednictwem banku. Okazało się, że jego dane zostały wykorzystane do zawarcia umowy kredytowej przez osobę trzecią, co spowodowało wpis do BIK-u i utrudnienia w uzyskaniu kredytu hipotecznego. Po interwencji i udowodnieniu, że podpis został złożony bez jego wiedzy i zgody, bank anulował umowę i wyczyścił historię kredytową pana Tomasza.
Przykład 3
Firma XYZ złożyła pozew przeciwko byłemu pracownikowi, oskarżając go o sfałszowanie podpisu dyrektora na umowach z kontrahentami. Były pracownik, działając na szkodę firmy, podpisywał umowy na warunki niekorzystne dla firmy, powodując jej straty finansowe. Sprawa trafiła do sądu, gdzie na podstawie ekspertyz grafologicznych udowodniono fałszerstwo, co skutkowało skazaniem byłego pracownika za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów.
Podsumowując, zgłoszenie sfałszowania podpisu stanowi poważną kwestię prawną, która może mieć dalekie konsekwencje zarówno dla osoby, której podpis został sfałszowany, jak i dla sprawcy fałszerstwa. Orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreśla, że w przypadkach fałszowania dokumentów pokrzywdzonym może nie być osoba, na rzecz której dokument został wydany, lecz wiarygodność obrotu prawnego.
Jeśli podejrzewasz, że Twoje dane osobowe zostały wykorzystane bez Twojej zgody, skorzystaj z naszych porad prawnych on-line. Pomożemy Ci dochodzić Twoich praw. Zrób pierwszy krok i opisz swoją sprawę – wykorzystaj w tym celu formularz, który znajduje się poniżej.
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2008 r., sygn. akt V KK 26/08
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2011 r., sygn. akt II KK 13/11
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Radca prawny Marek Gola
Radca prawny, doktorant w Katedrze Prawa Karnego Procesowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zdał aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach. Specjalizuje się w szczególności w prawie karnym materialnym i procesowym, bliskie jest mu też prawo pracy, prawo rodzinne oraz prawo handlowe. Udzielił już ponad 2000 porad prawnych, pomagając osobom pokrzywdzonym przez nieuczciwych pracodawców, a także tym, w których życie (nie zawsze słusznie) wtargnęła policja i prokuratura.
Zapytaj prawnika
