• Data: 2024-02-05 • Autor: Radca prawny Katarzyna Siwiec
W artykule omówimy kwestie prawne dotyczące możliwości rozwiązania umowy darowizny. Zagadnienie to, choć pozornie proste, budzi liczne kontrowersje wśród prawników. W tekście przedstawimy różne stanowiska doktryny i orzecznictwa. Jako przykład posłuży nam sprawa pani Marceliny.
Pani Marcelina zwróciła się do nas z pytaniem dotyczącym darowizny w rodzinie. Zapytała nas, czy siostra, która darowała bratu większą sumę pieniędzy, może ją odwołać, jeśli pieniądze już zostały przekazane przelewem bankowym. Podkreśliła, że brat się na to zgadza.
Praktycy w zasadzie spierają się, czy umowa darowizny może być rozwiązana za porozumieniem stron po dniu jej wykonania. Tak jest w przypadku, o którym pisze pani Marcelina – pieniądze zostały przekazane.
W praktyce zarysował się kierunek przyjmujący dopuszczalność zarówno odstępowania, jak i rozwiązywania umów, na podstawie których nastąpiło przeniesienie własności nieruchomości, gdy umowy te nie zostały w całości wykonane (tak np. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 17 listopada 1993 r., sygn. akt III CZP 156/93, i z dnia 27 kwietnia 1994 r., sygn. akt III CZP 60/94).
Stanowisko doktryny nie jest także jednolite w zasadniczej kwestii dopuszczalności umownego rozwiązania umowy, na podstawie której doszło do przeniesienia własności nieruchomości oraz odstąpienia od takiej umowy.
W tym przypadku oczywiście chodzi o rozwiązanie umowy darowizny i to nie nieruchomości, ale środków pieniężnych, w pewnym zakresie dotyczy to jednak tej samej problematyki – rozwiązania umowy już dokonanej i tej samej kategorii umów rozporządzających, z tym tylko, że pieniądze są rzeczami oznaczonymi co do gatunku, więc co do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy (to właśnie nastąpiło).
Aczkolwiek moim zdaniem nie budzi wątpliwości sama możliwość rozwiązania umowy o zrealizowanych skutkach rzeczowych w sytuacji, gdy obowiązujący przepis wyraźnie ją dopuszcza. W przypadku darowizny jest to np. jej odwołanie z powodu rażącej niewdzięczności.
Z drugiej natomiast strony, jeżeli obie strony są zgodne, uważam, że umowę darowizny, podobnie jak każdą inną umowę, można rozwiązać za porozumieniem stron. Jeżeli obie strony się na to godzą, to nie ma podstaw do doszukiwania się mechanizmów ochronnych dla stron. Należałoby oczywiście udokumentować rozwiązanie tej umowy na piśmie.
Przypadek pana Jana i jego syna
Pan Jan przekazał swojemu synowi, Tomaszowi, znaczną sumę pieniędzy jako darowiznę. Po kilku latach, kiedy pan Jan znalazł się w trudnej sytuacji, obaj postanowili rozwiązać umowę darowizny. Dzięki temu Tomasz mógł pomóc ojcu w przezwyciężeniu kryzysu finansowego.
Historia pani Anny, która przekazała działkę swojej siostrze
Pani Anna darowała swojej siostrze, Marii, działkę budowlaną. Jednakże po kilku latach Maria zdecydowała, że nie chce budować domu i obie siostry uznały, że najlepszym rozwiązaniem będzie odwołanie darowizny i zwrot działki Annie. Nastąpił więc dobrowolny zwrot darowizny przez obdarowanego. Umowę darowizny rozwiązano za obopólną zgodą, co pozwoliło Annie na dysponowanie nieruchomością według własnych potrzeb.
Sytuacja pana Roberta, który podarował żonie samochód
Pan Robert kilka lat temu podarował swojej żonie, Kasi, samochód jako darowiznę. Ostatecznie ich małżeństwo zakończyło się rozwodem, a Kasia zgodziła się na dobrowolny zwrot darowizny i oddała samochód byłemu mężowi. W tej sytuacji doszło do rozwiązania umowy darowizny za obopólną zgodą byłych małżonków, co było częścią szerszego porozumienia dotyczącego podziału majątku.
W artykule przedstawione zostały złożone kwestie prawne związane z rozwiązywaniem umów darowizny. Jak pokazują przykłady, w pewnych sytuacjach obie strony mogą dojść do porozumienia o odstąpieniu od umowy, nawet po jej wykonaniu. Kluczowe jest zrozumienie prawnych możliwości i konsekwencji takiego działania.
Potrzebujesz pomocy prawnej dotyczącej umów darowizny? Zastanawiasz się, czy rezygnacja z darowizny przez obdarowanego jest możliwa? Skorzystaj z naszych usług konsultacyjnych online i otrzymaj profesjonalną pomoc w przygotowaniu lub analizie pism związanych z rozwiązaniem umowy darowizny. Nasz zespół doświadczonych prawników jest do Twojej dyspozycji. Skontaktuj się z nami poprzez formularz umieszczony pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1993 r., sygn. akt III CZP 156/93
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 1994 r., sygn. akt III CZP 60/94
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Radca prawny Katarzyna Siwiec
Radca prawny, absolwentka wydziału prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 17 lat pracująca w zawodzie prawnika i udzielająca porad prawnych, od 2010 roku prowadzi własną kancelarię. Specjalizuje się w obsłudze prawnej zarówno przedsiębiorców z różnych branż, jak i osób fizycznych.
Zapytaj prawnika
