• Data: 2024-01-28 • Autor: Radca prawny Anna Sufin
Brak ubezpieczenia OC (odpowiedzialności cywilnej) może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych. Wiele osób zastanawia się, czy istnieje możliwość uniknięcia lub zmniejszenia kary nałożonej przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. W niniejszym artykule wyjaśniamy tę kwestię. Powyższe zagadnienia przedstawiamy na przykładzie pana Bartłomieja.
Pan Bartłomiej zakupił samochód ponad dwa lata temu. Samochód posiadał ubezpieczenie OC poprzedniego użytkownika. Agent ubezpieczeniowy pana Bartłomieja ubezpieczył mu ten samochód AC, nie pytał o OC. Tym sposobem przez dwa lata pan Bartłomiej miał ubezpieczenie AC i brak ubezpieczenia OC. Aktualnie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny żąda od niego kilku tysięcy złotych kary. Pan Bartłomiej zapytał nas, czy jest jakaś możliwość odwołania się od kary za brak ubezpieczenia OC.
Pan Bartłomiej podaje, iż zakupił samochód ponad dwa lata temu wraz z ubezpieczeniem OC samochodu. W międzyczasie umowa ubezpieczenia wygasła (aktualnie nie przedłuża się już ona po nabyciu samochodu na kolejny rok, por. art. 31 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, j.t. Dz. U. z 2013 r. Nr 392 z późn. zm., zwana dalej ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych). Pan Bartłomiej nie wykupił nowego OC, ponieważ, jak zrozumiałam z pytania, był przekonany o tym, że jego agent ubezpieczeniowy zapewnił mu także wykupienie ubezpieczenia OC, bowiem pan Bartłomiej zakupił u niego ubezpieczenie AC, które było kontynuowane. Jest to oczywiście kuriozalna sytuacja, bowiem pan Bartłomiej miał zapewnione ubezpieczenie nieobowiązkowe, droższe, brak natomiast było ubezpieczenia obowiązkowego, niejako podstawowego. Rodzi się pytanie, czy nie pan Bartłomiej powinien wiedzieć o braku ubezpieczenia OC, skoro na każdy rok wystawiana jest odrębna polisa, którą winien się pan Bartłomiej legitymować przy kontroli drogowej, więc pan Bartłomiej winien ją mieć przy sobie. Niemniej jednak my mamy rozpatrzyć sprawę od strony roszczeń wobec pana Bartłomieja Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, który przy przeprowadzeniu kontroli ujawnił, że pan Bartłomiej nie posiada ubezpieczenia OC.
UFG już nałożył na pana Bartłomieja karę. Ustawa przewiduje szczególny tryb nakładania kary. Nie odbywa się to w drodze decyzji administracyjnej. Pan Bartłomiej otrzymuje wezwanie do uiszczenia kary, w razie braku tego uiszczenia sprawa kierowana jest do egzekucji. Niestety obowiązek uiszczenia opłaty za brak OC został uregulowany metodą zero-jedynkową. Jeśli OC nie wykupiono, UFG nakłada karę. Jedynym sposobem, by uniknąć nałożenia kary, jest dowiedzenie, że umowę ubezpieczenia OC zawarto za ten sporny okres, ewentualnie – gdyby obowiązek wykupienia polisy nie istniał, wystąpienie z powództwem o ustalenie braku obowiązku ubezpieczenia w spornym okresie (art. 10 ust. 2 ustawy). Po nałożeniu kary jedno i drugie może pan Bartłomiej uczynić w drodze powództwa cywilnego o ustalenie. Gdyby sąd stwierdził, że w danym okresie pan Bartłomiej był ubezpieczony albo obowiązek ubezpieczenia nie istniał, UFG powinno zwrócić panu Bartłomiejowi uiszczoną karę.
W wypadku pana Bartłomieja nie można ani dowodzić, że w spornym okresie pan Bartłomiej był ubezpieczony, ani też, że w spornym okresie obowiązek ubezpieczeniowy nie istniał. Nie da się zatem podważyć nałożenia kary.
Podam jeszcze, że roszczenia z tytułu opłaty karnej ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia dokonania kontroli, nie później jednak niż z upływem 3 lat od ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym nie spełniono obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, z tym że bieg przedawnienia przerywa m.in. każda czynność podjęta przez organ egzekucyjny w celu wyegzekwowania opłaty (art. 92 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). U pana Bartłomieja jednak nie może być mowy o przedawnieniu.
Zwracam uwagę, że pan Bartłomiej karę uiszcza tylko za rok, w którym dokonano kontroli.
Przepisy dają także możliwość uzyskania umorzenia bądź ulgi w spłacie kary (już po jej nałożeniu).
Po nałożeniu kary (tj. po otrzymaniu wezwania do zapłaty) można dążyć do umorzenia nałożonej kary w całości lub części albo do ulgi w spłacie (odroczenia spłaty, rozłożenia jej na raty). Taka możliwość istnieje w uzasadnionych przypadkach, które mają miejsce przede wszystkim przy „wyjątkowo trudnej sytuacji materialnej i majątkowej zobowiązanego”, trudnej sytuacji życiowej (art. 94 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Dochodzenie roszczeń przez Fundusz nie może bowiem prowadzić do pozbawienia środków niezbędnych do życia zarówno dłużnika, jak i osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie lub na jego utrzymaniu. Możliwość spełnienia przez dłużnika obowiązku uiszczenia opłaty jest oceniana przy uwzględnieniu dochodu uzyskiwanego przez dłużnika oraz osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, stanu majątkowego dłużnika (majątek ruchomy i nieruchomy), stanu rodzinnego, realnych możliwości zatrudnienia w miejscu zamieszkania dłużnika, sytuacji zdrowotnej dłużnika i osób bliskich, podejmowanych przez dłużnika starań w celu spełnienia roszczenia oraz innych czynników mających istotny wpływ na ocenę jego możliwości płatniczych (§ 53 ust. 2 i 3 statutu UFG).
Gdyby zatem sytuacja pana Bartłomieja uzasadniała zastosowanie ulgi, po obciążeniu opłatą pan Bartłomiej może wystosować wniosek do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego o umorzenie / rozłożenie na raty / odroczenie płatności z dokładnym opisem sytuacji dochodowej, majątkowej i osobistej i przedłożeniem dokumentów dowodzących przywoływanych okoliczności (można wypełnić „oświadczenie o stanie majątkowym” znajdujące się na stronach internetowych Funduszu). Komisja działająca przy zarządzie UFG może wystąpić wtedy do właściwego ośrodka pomocy społecznej oraz zakładu pracy w celu zweryfikowania przedstawionych przez pana Bartłomieja okoliczności.
Reasumując, co do UFG nie widzę możliwości, skoro umowa OC rzeczywiście nie została zawarta, na uniknięcie nałożenia kary (uniknięcie jej zapłaty zależeć już będzie od podstaw do umorzenia kary).
Inną kwestią pozostaje działanie agenta ubezpieczeniowego – jeśliby pan Bartłomiej zdołał udowodnić, że zlecił agentowi także dokonanie ubezpieczenia OC, można by zastanawiać się nad dochodzeniem od niego zwrotu zapłaconej kary tytułem odszkodowania. Agent za błędy przy wykonywaniu swoich obowiązków ponosi odpowiedzialność (por. art. 471 K.c., art. 11 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym). Niemniej jednak w podanym przypadku myślę, że trudno byłoby tego dowieść. Ponadto zapewne ewentualny sąd uznałby pana Bartłomieja przyczynienie się do szkody, bowiem pan Bartłomiej mógł rozeznać, że nie pozostaje ubezpieczony właśnie ze względu na to, że pan Bartłomiej nie otrzymywał corocznie polisy OC, informacji o upływie terminu ubezpieczenia itd. Sygnalizuję tylko te kwestie, nie omawiając ich precyzyjnie, ponieważ pozostają poza przedmiotem pytania głównego, które dotyczy UFG.
Przypadek pani Katarzyny
Pani Katarzyna kupiła używany samochód dwa lata temu. Założyła, że ubezpieczenie OC zostało automatycznie przeniesione na nią jako nową właścicielkę. W międzyczasie nie otrzymała żadnych przypomnień od swojego agenta ubezpieczeniowego, który zajmował się również jej innymi ubezpieczeniami. Kiedy UFG przeprowadziło kontrolę, okazało się, że pani Katarzyna od ponad roku jeździ bez ważnego ubezpieczenia OC. Nałożono na nią karę finansową, która znacznie ją obciążyła.
Historia pana Michała
Pan Michał, przekonany, że jego agent ubezpieczeniowy zadbał o wszystkie formalności, nie sprawdził samodzielnie statusu swojego ubezpieczenia OC. Gdy został zatrzymany do rutynowej kontroli drogowej, okazało się, że od kilku miesięcy nie ma ważnej polisy OC. Wynikało to z nieporozumienia między nim a agentem, który założył, że pan Michał samodzielnie odnowi polisę. Ostatecznie pan Michał musiał zapłacić wysoką karę nałożoną przez UFG, a dodatkowo jego zaufanie do agenta ubezpieczeniowego zostało poważnie nadszarpnięte.
Sytuacja pana Jana
Pan Jan, po przejęciu samochodu po zmarłym ojcu, nie wiedział, że musi na nowo wykupić polisę OC na swoje nazwisko. W jego przekonaniu ubezpieczenie było ważne do końca okresu, na jaki zostało zawarte. Niestety, po kilku miesiącach otrzymał od UFG informację, że nie ma ważnego ubezpieczenia i musi zapłacić karę. Ta sytuacja zaskoczyła pana Jana i sprawiła, że musiał on na nowo zapoznać się z przepisami dotyczącymi ubezpieczeń komunikacyjnych.
Podsumowując, brak ubezpieczenia OC może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych i prawnych. Jak pokazują przytoczone przykłady, nieświadomość lub błędne założenia dotyczące polisy mogą skutkować wysokimi karami. Każdy właściciel pojazdu powinien regularnie weryfikować status swojego ubezpieczenia, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.
Jeśli masz wątpliwości dotyczące swojego ubezpieczenia OC lub zmagałeś się z karami nałożonymi przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, skorzystaj z naszych porad prawnych online. Oferujemy również profesjonalne wsparcie w przygotowaniu pism związanych z tą tematyką, aby pomóc Ci efektywnie zarządzać sprawami ubezpieczeniowymi. Już dziś opisz nam swój problem w formularzu umieszczonym pod tekstem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - Dz.U. 2003 nr 124 poz. 1152
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Radca prawny Anna Sufin
Radca prawny.
Zapytaj prawnika
