Remont bez kosztorysu i umowy, jak postąpić wobec nieuczciwego wykonawcy?

Zawyżenie wynagrodzenia wynagrodzenia przez wykonawcę

Fakt niezarejestrowania działalności gospodarczej nie wpływa na ocenę, że w danym momencie dana osoba mogła prowadzić działalność gospodarczą. Niezależnie od tego, jeśli w chwili rozliczeń przedsiębiorca był zarejestrowany w rejestrze VAT, to powinien się rozliczać w sposób formalny. To oczywiste, że przedsiębiorca zwolniony z VAT faktur nie musi wystawiać. Nie stoi to jednak na przeszkodzie, aby dokument taki wystawić w celu udokumentowania rozliczeń. Nie widzę tu, w tym zakresie, jakiegoś naruszenia prawa. Mógł to być zwykły rachunek, mogło to być zwykłe wezwanie do zapłaty.

Nie zmienia powyższe faktu, że w niniejszej sprawie przedsiębiorca nie działał prawidłowo w tym sensie, że podwyższył swoje wynagrodzenie bez uzgodnienia z Panią – zatem faktura opiewa na kwotę absolutnie nieustaloną. Powoływanie się na dodanie podatku VAT jest absolutną bzdurą, skoro przedsiębiorca wskazuje kwotę netto i brutto taką samą, to znaczy, że nie doliczył żadnego VAT-u. W niniejszej sprawie problem jest o tyle skomplikowany, że nie ustaliła Pani żadnej ceny za zleconą usługę, a nawet nie ustalono sposobu, w jaki cena będzie określana. Stąd trudno będzie udowodnić, jaką kwotę kontrahent za wykonanie umowy powinien i mógł od Pani zażądać. Nie jest Pani jednak na pozycji straconej.

Umowa ustna zawarta z wykonawcą

Rzeczywiście zawarcie ustnej umowy na remont mieszkania bez ustalenia wynagrodzenia było dużym ryzykiem. To generuje dość poważne kłopoty w sprawie, chociaż nie jest Pani bez szans na wygraną w sporze z wykonawcą. Już na wstępie zaznaczyć trzeba, że kłopotem jest ustalenie, jaką zawarliście Państwo umowę – o dzieło czy o roboty budowlane. Analizując zakres wskazanych prac, uznać należy, że mamy do czynienia z robotami budowlanymi, co komplikuje Pani sytuację. Zgodnie z art. 647 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia”. Artykuł 648 K.c. stanowi, że umowa o roboty budowlane powinna być stwierdzona pismem. Zastrzeżenie takiej formy ma tzw. skutek ad probationem – w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Skutek dotyczy tylko kwestii dokonania czynności zawarcia umowy, a nie poszczególnych ustaleń, czyli wynagrodzenia. Natomiast dalsze przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące formy czynności prawnych stanowią, że „mimo niezachowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej przewidzianej dla celów dowodowych dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu”. Tutaj formą dokumentową czynności może być państwa korespondencja mailowa czy nawet na WhatsAppie.

Wracając do kwestii wątpliwości, czy mamy do czynienia z robotami budowlanymi, czy z umową o dzieło (dla której forma pisemna nie jest wymagana), to zgodnie z art. 658 K.c. „przepisy o umowie o roboty budowlane stosuje się odpowiednio do umowy o wykonanie remontu budynku lub budowli”. W komentarzu do Kodeksu cywilnego wyjaśniono: „Początkowo przyjmowano, że przepisy o umowie o roboty budowlane stosuje się tylko do remontu budynku lub budowli, nie zaś do remontu odrębnych pomieszczeń w budynkach (zob. np. wyr. SN z 22.9.1972 r., I CR 338/72). W nowszym orzecznictwie przeważył jednak słuszny pogląd, uwzględniający interpretację art. 6471 KC, że do umów o wykonanie remontu, a więc dotyczących wykonania robót budowlanych, niezależnie od tego, czy będą dotyczyć całego obiektu budowlanego, czy niektórych jego części stosuje się przepisy tytułu XVI księgi trzeciej KC. Dla prawidłowego zakwalifikowania przedmiotowych umów nie ma zasadniczego znaczenia wielkość objętego nimi przedsięwzięcia, lecz odpowiedź na pytanie, czy dotyczyło ono remontu obiektu budowlanego w rozumieniu art. 658 KC. Jeżeli przedmiotem umowy jest remont budynku czy budowli bądź jego części, to zachowuje ona postać umowy nazwanej o roboty budowlane, jeżeli jej przedmiot jest częścią remontu w rozumieniu art. 3 pkt 8 PrBud (wyr. SN z 17.7.2008 r., II CSK 112/08, Legalis; zob. też np. wyr. TK z 15.12.2009 r., P 105/08, OTK-A 2009, Nr 11, poz. 168; wyr. SA w Warszawie z 21.10.2003 r., VI ACa 214/03, OSA 2005, Nr 2, poz. 8, i z 7.9.2012 r., VI ACa 276/12, Legalis; wyr. SA w Szczecinie z 6.3.2014 r., I ACa 816/13, Legalis). Ten pogląd nie jest jednak bezsporny w doktrynie (por. np. T. Sokołowski, w: A. Kidyba, Komentarz KC, t. 3, cz. 2, 2014, art. 658, Nt 2), zdaniem którego można zastosować kryterium wielkości remontowanej części i zakresu robót, przyjmując, że remont mniejszych lokali lub pomieszczeń stanowi przedmiot umowy o dzieło” (M. Załucki (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2023). Stąd w mojej ocenie mamy tu do czynienia z robotami budowlanymi.

Ustalenie wynagrodzenia wykonawcy

Drugą wątpliwością jest kwestia ustalenia wynagrodzenia. Pani nie pisze, abyście umówili się na jakąś określoną kwotę, co oczywiście było ogromnym błędem, jednak co do zasady do umów o roboty budowlane w kwestiach niewyjaśnionych wprost w przepisach stosuje się przepisy dotyczące umów o dzieło. Z tych zaś wynika, że jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie. Zatem powinna Pani zorientować się, ile według cenników kosztuje usługa taka, jaką wykonał Pani kontrahent i wskazać, że mógł żądać tej właśnie wartości. Najlepiej skorzystać z pomocy rzeczoznawcy.

Jakie teraz powinny być Pani działania? Przede wszystkim wszelkie ustalenia i wyjaśnienia powinny odbywać się na piśmie (może być w drodze e-mail). Ostatecznie można skorzystać z WhatsAppa, ale ważne jest, by wszystkie ustalenia udokumentować z datami oraz aby z danej formy wynikało, że koresponduje Pani z kontrahentem. W pierwszej kolejności musi Pani zwrócić się do kontrahenta o podanie podstawy wyliczonej, a nieumówionej ceny, jaka znalazła się na fakturze. Należy zakwestionować jej wysokość. Proszę napisać wprost, że nie jest to kwota ani ustalona, ani nawet ta, którą Pani narzucił wykonawca, a na którą absolutnie nie wyraziła Pani zgody (ważne, aby to podkreślić ze względu na przyszły możliwy spór w sprawie). Proszę też w piśmie zaznaczyć, że do czasu przedstawienia szczegółowej kalkulacji wykonanej usługi wstrzymuje się Pani z dokonaniem zapłaty. Warto już w tym momencie dysponować wiedzą, jakiej kwoty może domagać się przedsiębiorca i warto zaproponować ugodowe rozstrzygnięcie, podając kwotę, jaką gotowa jest Pani zapłacić. Tu jeszcze wyjaśnię, że uznaną za zasadną kwotę może Pani już wpłacić na konto wykonawcy, co w przypadku sporu spowoduje, że sąd nie będzie miał podstaw zasądzić odsetek od tej już wpłaconej kwoty nawet wówczas, gdyby uznał, że wynagrodzenie należy się wyższe.

Wyegzekwowanie kwoty wynagrodzenia

Jeśli na tym etapie nie dojdziecie państwo do porozumienia, to na podstawie samej faktury wykonawca nie może udać się do komornika z żądaniem egzekucji. Musi uzyskać wyrok zasądzający od Pani wskazaną na fakturze kwotę. Sąd może wydać nakaz na podstawie samej faktury, ale po otrzymaniu takiego nakazu zapłaty Pani może złożyć sprzeciw i wówczas przed sądem będzie toczył się normalny proces, w którym wykonawca będzie musiał udowodnić, że umówiliście się na określoną kwotę, a Pani może udowodnić, że nie było takich ustaleń, a wynagrodzenie według standardowych cen winno być niższe. Być może konieczne będzie powołanie biegłego rzeczoznawcy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2008 r., II CSK 112/08
3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
4. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555
5. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
6. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.