• Data: 2024-06-15 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Jesteśmy rodziną zastępczą dla 3-letniej wnuczki. Córka zmarła rok temu. Zięć nadużywa alkoholu, ma niebieską kartę. Odwiedza córkę w wyznaczone dni tygodnia w naszej obecności. Zdarzyło się parę razy, że robi potajemnie zdjęcia w naszym mieszkaniu (bez naszej zgody), a nie zawsze jest zachowany porządek przy małym dziecku. W związku z tym mam pytanie, czy ojciec dziecka bez naszej zgody ma prawo bez zgody wykonywać zdjęcia w cudzym przecież domu?
Nie istnieją na gruncie prawa polskiego ograniczenia w dopuszczalności fotografowania budynków, zarówno publicznych, jak i prywatnych (pomijając przepisy szczególne, dotyczące np. obiektów wojskowych).
Prawo do prywatności jest wartością chronioną konstytucyjnie. Zgodnie z art. 47 Konstytucji, każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.
Rozpoznając sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne. Dowód, że dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone, ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej na podstawie art. 24 Kodeksu cywilnego. Natomiast na tym, kto podjął działanie zagrażające dobru osobistemu innej osoby lub naruszające to dobro, spoczywa ciężar dowodu, że nie było ono bezprawne. Ochrona dóbr osobistych wskazana w art. 24 § 1 obejmuje zarówno majątkowe, jak i niemajątkowe sposoby usunięcia skutków ich naruszenia. W zakresie niemajątkowych sposobów ten, czyje dobro zostało naruszone może żądać od osoby, która dopuściła się naruszenia, dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków.
Przykładowy katalog dóbr osobistych podlegających ochronie został wskazany w art. 23. Zgodnie z tym przepisem dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Nie budzi wątpliwości, że ustawodawca poprzez posłużenie się zwrotem „w szczególności” dopuszcza istnienie i tworzenie się innych dóbr. Wymaga zaznaczenia, że zarówno doktryna, jak i orzecznictwo podjęły się próby sprecyzowania użytego w art. 23 pojęcia, podkreślając właściwości, jakie musi wykazywać określona wartość, aby mogła zyskać rangę dobra osobistego. Wskazuje się, że są to wartości niemajątkowe, nieodłącznie związane z człowiekiem i jego naturą, stanowiące o jego wyjątkowości i integralności, jego godności i postrzeganiu w społeczeństwie, umożliwiające mu samorealizację i twórczą działalność, nie poddające się wycenie w ekonomicznych miernikach wartości. Do katalogu dóbr wskazanych przez ustawodawcę przyjęło się dodawać szereg innych, takich jak prawo do intymności i prywatności, płeć człowieka, prawo do planowania rodziny, tradycja rodzinna, pamięć o osobie zmarłej, więź między członkami rodziny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., sygn. akt IV CSK 307/09).
Fotografowanie czyjegoś domu może stanowić naruszenie dóbr osobistych właściciela tego domu/mieszkania, np. jako naruszenie prawa do prywatności.
Przy ocenie, czy doszło do wkroczenia przez osoby trzecie w sferę życia prywatnego, należy uwzględnić nie tylko subiektywne przekonanie osoby, która twierdzi, że doszło do naruszenia jej praw, ale przede wszystkim uwzględnić okoliczności konkretnej sprawy jej kontekst sytuacyjny.
Prawo do prywatności obejmuje również autonomię informacyjną jednostki, która oznacza prawo jednostki do decydowania o tym, jakie informacje o niej zostają ujawnione innym osobom oraz prawo do kontroli nad takimi informacjami, jeżeli znajdują się one w posiadaniu innych podmiotów. Z autonomii informacyjnej wynika więc prawo jednostki do decydowania zarówno o zakresie, jak i treści informacji, jakie dostępnie będą podmiotom trzecim, w szczególności stanowić będą przedmiot publicznego udostępnienia za pośrednictwem środków masowego przekazu. Zarazem autonomia informacyjna zakłada daleko posuniętą swobodę jednostki w zakresie decyzji, które informacje jej dotyczące są dostępne osobom trzecim, w tym szerszej kategorii odbiorców (opinii publicznej).
W orzecznictwie przyjmuje się, że przy ocenie, jaka suma jest odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną naruszeniem dóbr osobistych, należy mieć na uwadze rodzaj dobra, które zostało naruszone oraz charakter, stopień nasilenia i czas doznawania przez osobę, której dobro zostało naruszone, ujemnych przeżyć psychicznych spowodowanych naruszeniem (krzywda). Dla oceny tej nie jest też bez znaczenia stopień winy osoby naruszającej dobra osobiste, cel który zamierzała ona osiągnąć podejmując działanie naruszające te dobra i korzyść majątkowa, jaką w związku z tym działaniem, uzyskała lub spodziewała się uzyskać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2006 r., sygn. akt I CSK 159/10).
Może Pani żądać zaprzestania naruszania dobra osobistego – fotografowania pod rygorem skierowania sprawy do sądu. W sądzie może Pani dochodzić oprócz zakazania dalszego naruszania także zadośćuczynienia.
Rodzinne spotkanie
Podczas rodzinnego spotkania z okazji urodzin 3-letniej wnuczki, ojciec dziecka potajemnie robił zdjęcia wnętrza mieszkania dziadków. Zdjęcia te obejmowały nie tylko przestrzeń wspólną, ale także prywatne pomieszczenia, takie jak sypialnia czy kuchnia, w której panował chwilowy bałagan spowodowany przygotowaniami do imprezy. Dziadkowie, dowiedziawszy się o tym po fakcie, poczuli się zaniepokojeni i naruszeni w swojej prywatności. Postanowili porozmawiać z ojcem dziecka, prosząc go o usunięcie zdjęć i zaprzestanie takiego działania w przyszłości, co spotkało się z odmową. Sytuacja ta wywołała napięcia i stres w rodzinie, prowadząc do rozważenia kroków prawnych.
Wizyta kontrolna
Podczas jednej z regularnych wizyt ojca dziecka w mieszkaniu dziadków, kiedy wnuczka bawiła się w pokoju, ojciec zaczął robić zdjęcia telefonem bez zgody gospodarzy. Dziadkowie, zauważając to, natychmiast zwrócili mu uwagę, ale ojciec argumentował, że robi to dla dokumentacji, mimo że nie uzyskał na to ich zgody. Dziadkowie czuli się zaniepokojeni tym, że ich prywatne życie i dom są bez ich wiedzy fotografowane i potencjalnie wykorzystywane w nieznany sposób. Obawiali się, że zdjęcia mogą zostać wykorzystane w sądzie lub w inny sposób zaszkodzić ich reputacji i prawu do prywatności.
Nieoczekiwana kontrola
Pewnego dnia, podczas nieplanowanej wizyty ojca wnuczki, dziadkowie byli zajęci codziennymi obowiązkami i mieszkanie nie było w idealnym porządku. Ojciec, korzystając z momentu nieuwagi dziadków, zrobił kilka zdjęć nieuporządkowanego mieszkania. Później, podczas rozmowy, zasugerował, że zdjęcia te mogą być dowodem na to, że dom nie jest odpowiednim miejscem dla dziecka. Dziadkowie, zdając sobie sprawę z potencjalnych konsekwencji takich działań, czuli się bezradni i zaniepokojeni, zastanawiając się, jak mogą prawnie chronić swoją prywatność i dobre imię przed takim nadużyciem.
Robienie zdjęć w cudzym domu bez zgody właściciela stanowi naruszenie prawa do prywatności i może prowadzić do konfliktów oraz sporów prawnych. Właściciele mają prawo do ochrony swoich dóbr osobistych, a osoby łamiące te zasady mogą być zobowiązane do zadośćuczynienia i zaprzestania takich działań. Ochrona prywatności i autonomii informacyjnej jest kluczowym elementem w relacjach międzyludzkich i powinna być respektowana.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowywaniu pism, aby skutecznie chronić Twoje prawa i prywatność. Skontaktuj się z nami, by uzyskać wsparcie w sprawach dotyczących naruszenia dóbr osobistych. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., sygn. akt IV CSK 307/09
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2006 r., sygn. akt I CSK 159/10
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika
