Sąsiad nagrywa nas kamerą, co robić?

Dowody na nagrywanie kamerą przez sąsiada

Przedstawiona sytuacja może być rozpatrywana z perspektywy różnych przepisów prawnych – zaliczanych zarówno do prawa prywatnego (w którym wiodące znaczenie ma zaangażowanie osoby zainteresowanej sprawą), jak i prawa publicznego (dla którego typowe jest działanie, niekiedy daleko idące, organów władzy publicznej).

Niezależnie od tego, jakiego rodzaju postępowanie na drodze prawnej będzie Pan uważał za właściwe, przydadzą się dowody; zwłaszcza dowody obiektywne, np. zdjęcia lub nagrania filmowe niepokojących Pana urządzeń (przynajmniej tych, których zamontowanie Pan zauważa). Używając skrótu myślowego – właściwe będzie „sfilmowanie kamery”. Oczywiście, nie można wykluczyć przydatności również innych dowodów, np. z zeznań (w tym z zeznań Pana i domowników) lub z prawnie przewidzianych czynności organów państwowych. O dowodach pamięta się na ogół w związku z prawem karnym i dotyczącym wykroczeń, ale mają one duże znaczenie także w innego rodzaju postępowaniach, np. w sprawach administracyjnych oraz cywilnych.

Przydać się może zgromadzenie dowodów na okoliczność publikowania zdjęć lub nagrań (w czym może pomóc wiele osób, np. z „serwisów komputerowych”), zwłaszcza publikowania w sposób naruszający artykuł 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który stanowi:

„1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;

2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza”.

Zobacz też: Jak nagrać głośnych sąsiadów

Ochrona dóbr osobistych człowieka

Wizerunek człowieka jest jednym z prawnie chronionych dóbr osobistych wprost wskazanych w treści artykułu 23 Kodeksu cywilnego (K.c.):

„Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach”.

Podstawowe roszczenia z zakresu prawnej ochrony dóbr osobistych ustawodawca wskazał w art. 24 K.c., który brzmi:

„§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym”.

Przeczytaj też: Chroń wizerunek osoby w internecie

Ochrona wizerunku osoby

Stosownie do art. 82 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych – do ochrony wizerunku (przewidzianej w art. 81 tejże ustawy) stosuje się odpowiednio jej art. 78.

Daleki jestem od zniechęcania Pana do korzystania z drogi cywilnej, ale proszę rozważyć przedstawienie problemu prokuraturze lub dobrze zorganizowanej policyjnej jednostce organizacyjnej (np. komendzie lub dużemu komisariatowi) – posterunki lub małe komisariaty mogą mieć za mało sił i środków (w tym technicznych), by sprawnie zajmować się sprawami specyficznymi. Materiały (w tym z zakresu postępowania dowodowego) sprawy karnej – a zwłaszcza wyrok skazujący za przestępstwo – mogłyby mieć spore znaczenie dowodowe także w sprawie cywilnej (np. dotyczącej wypłaty zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, a każdy z domowników, w tym dzieci, może mieć własne roszczenia i z nimi występować na drodze prawnej). Poza tym zaczęcie od sprawy cywilnej może mieć mało efektywny przebieg – choćby z uwagi na składanie zażaleń. O wiele szybciej mogłoby dojść do zdemontowania aparatury uważanej przez Państwa za środek poważnej ingerencji w prywatność, zwłaszcza w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa lub czynienia przygotowań do przestępstwa. Po prostu: mogłaby przyjechać ekipa policyjna, zdemontować sprzęt, zabrać w ramach zabezpieczenia dowodów, a Państwo mieliby problem z głowy.

Nagrywanie kamerą przez sąsiada jako przestępstwo

Trudno (a nawet bardzo trudno) jest stawiać hipotezy co do ewentualnych przestępstw, z którymi mogłaby mieć związek opisana przez Pana sytuacja. Jeżeli w związku z tym problemem Państwo odczuwają obawy (zwłaszcza uzasadnione), to proponuję rozważyć powiadomienie organów ścigania o możliwości popełnienia przestępstwa – zwłaszcza stypizowanego w artykułach od 190 do 191a Kodeksu karnego (K.k.); akty prawne są szeroko dostępne, co może ułatwić wydrukowanie potrzebnych przepisów prawnych i zestawienie z nimi sytuacji, która stanowi dla Państwa wyzwanie. Inwigilowanie człowieka może być także przejawem przygotowania do różnego rodzaju przestępstw, np. kradzieży (art. 178 K.k.) lub skierowanych przeciwko człowiekowi. Jeżeli Państwo odczuwają obawy o swe dzieci w związku z pracą skierowanych na Państwa dom kamer, to także takie obawy należałoby przedstawić organom ścigania.

Materiały z postępowania karnego mogłyby pomóc w odrębnej sprawie cywilnej – zapewne roszczenia majątkowe (związane z prawną ochroną dóbr osobistych) nie byłyby rozpatrywane przez sąd karny, ale i tego nie można zupełnie wykluczyć (gdyby powództwo cywilne wytoczono przed rozpoczęciem pierwszej rozprawy przed sądem karnym). Przy pomocy takich materiałów łatwiejsze powinno okazać się wypełnienie prawnego obowiązku udowodnienia faktów (okoliczności), z których wywodzi się skutki prawne (art. 6 K.c., art. 232 K.p.c.). W postępowaniach prawnych przydaje się również odpowiednia aktywność (np. w sprawach cywilnych, z uwagi na art. 230 K.p.c.).

Proszę w oparciu o przedstawione przepisy opracować własną strategię działania, pomoże Państwu chronić swą prywatność oraz życie rodzinne przed bezprawnymi naruszeniami.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
4. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych - Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.