• Data: 2024-02-19 • Autor: Radca prawny Anna Sufin
Niekiedy zdarza się, że dłużnik otrzymuje sądowy nakaz zapłaty. Niezaskarżenie takiego nakazu prowadzi do jego uprawomocnienia, co umożliwia wierzycielowi (np. bankowi) podjęcie działań egzekucyjnych. W niniejszym artykule wyjaśniamy, co można zrobić w takiej sytuacji. Powyższe zagadnienia przedstawiamy na przykładzie sprawy pani Heleny.
Pani Helena poinformowała nas, że po odejściu męża zaczęła mieć problemy ze spłatą kredytów. Pani Helena spłacała dwa, jej mąż żadnych. W końcu bank wystawił pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym do sądu. Pani Helena właśnie otrzymała z sądu nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, tylko że trzy dni wcześniej spłaciła całą należność w banku. W związku z tym pani Helena zadała nam kilka pytań: „Czy w tej sytuacji muszę jakoś odpowiedzieć – wnieść zarzuty, zaskarżyć, uiścić opłatę – tytułem zwrotu kosztów procesu? Czy zakończenie tej sprawy leży już po stronie banku? Jeżeli to ja muszę jeszcze coś w tej sprawie zrobić, proszę o opisanie dalszego postępowania”.
Niezaskarżenie nakazu zapłaty spowoduje jego uprawomocnienie się. Bank będzie mógł (teoretycznie) skutecznie dochodzić całej należności z nakazu, łącznie z kosztami, którymi panią Helenę w nim obciążono. Ponieważ jest to nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, bank już teraz może zablokować pani Helenie środki na koncie, gdyż taki nakaz stanowi tytuł zabezpieczenia z momentem jego wydania (jest wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności).
W praktyce zapewne bank nie będzie dochodził należności głównej (byłby zobowiązany następnie do jej zwrotu, a gdyby tego nie zrobił, pani Helena mogłaby wnosić pozew z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, art. 405 Kodeksu cywilnego i in.), jednak może pokusić się na dochodzenie kosztów (a nawet na pewno to zrobi) – przecież pani Helena zapłaciła już po wniesieniu przez bank pozwu.
Z zatrzymaniem egzekucji należności głównej w takim przypadku mogłyby być problemy: pani Helena musiałaby wnosić kolejne pisma – o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (powództwo egzekucyjne; opłata sądowa wynosi 5% wartości przedmiotu sporu) – co jednak także mogłoby nie być skuteczne ze względu na to, że zarzut dokonania zapłaty pani Helena mogła już podnieść na etapie wnoszenia zarzutów do nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Przepis regulujący tego typu powództwo wyraźnie stanowi, że dłużnik może oprzeć powództwo, gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane.
Według Art. 840 Kodeksu postępowania cywilnego:
§ 1. Dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:
1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;
2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;
3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.
§ 2. Jeżeli podstawą egzekucji jest tytuł pochodzący od organu administracyjnego, do stwierdzenia, że zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane, powołany jest organ, od którego tytuł pochodzi”.
Podobnie nie byłoby możliwe zaskarżenie klauzuli wykonalności z uwagi na to, że takie zaskarżenie może dotyczyć tylko zarzutów formalnych (art. 794 K.p.c.).
Podsumowując, aktualnie koniecznie pani Helena musi wnieść zarzuty do nakazu zapłaty, żeby zapobiec komplikacjom w przyszłości. Wraz z zarzutami zamiast opłaty pani Helena może wnieść wniosek o zwolnienie od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w całości. Rozpatrzenie takiego wniosku przedłuży postępowanie – w tym czasie pani Helena będzie mogła udać się do banku z żądaniem cofnięcia pozwu z uwagi na dokonanie zapłaty (dla banku cofnięcie pozwu przed wyznaczeniem rozprawy będzie korzystne z uwagi na to, że zostanie obciążony tylko połową opłaty od pozwu, tj. drugą połowę sąd zwróci, art. 79 ust. 1 pkt 3a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Jeśli bank cofnie pozew jeszcze przed rozpatrzeniem wniosku o zwolnienie od kosztów, w istocie pani Helena nie będzie musiała uiszczać opłaty od zarzutów.
Jeśli bank będzie chciał cofnąć pozew już po uiszczeniu tej opłaty, pani Helena może domagać się zwrotu kosztów procesu. Pani Helena powinna to zrobić: jeśli cofnięcie nastąpi na rozprawie – na tejże rozprawie, jeśli zaś poza rozprawą – w piśmie wysłanym do 2 tygodni od otrzymania zawiadomienia z sądu o cofnięciu pozwu.
Zgodnie z art. 203 K.p.c.:
„§ 1. Pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku.
§ 2. Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego.
§ 3. W razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów. Gdy skuteczność cofnięcia pozwu zależy od zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym terminie uważa się za wyrażenie zgody.
§ 4. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa”.
Jeśli bank, mimo zapłaty, nie cofnie pozwu, sąd w orzeczeniu końcowym zapewne nie obciąży pani Heleny kosztami procesu (tymi, które teraz zostały zasądzone nakazem), ale też może nie nakazać zwrotu uiszczonej przez panią Helenę opłaty od zarzutów od nakazu zapłaty, jeśli stwierdzi, że za tym przemawiają zasady słuszności (raczej jednak tak nie stwierdzi i nakaże zwrot opłaty).
Podsumowując, pani Helena powinna koniecznie wnieść w terminie zarzuty od nakazu zapłaty albo odpowiednio opłacone, albo wraz z wnioskiem o zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości (do wniosku należy załączyć formularz – oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania; wraz z załącznikami potwierdzającymi dochody i wydatki pani Heleny). W zarzutach pani Helena powinna się powołać na dokonaną zapłatę i załączyć potwierdzenia tej zapłaty. Pani Helena powinna wnieść o zasądzenie kosztów sądowych od powoda na jej rzecz. Oczywiście w razie potrzeby możemy pomóc w przygotowaniu zarzutów. Po wniesieniu zarzutów pani Helena może udać się do banku z informacją o tym, że należność została spłacona i że pani Helena proponuje cofnięcie pozwu. Pani Helena nie powinna dać się zwieść bankowi, który poradzi, żeby pani Helena nie wnosiła zarzutów.
Przypadek Anny
Anna otrzymała nakaz zapłaty od banku z powodu zaległości w spłacie kredytu. Nie była świadoma, że ma takie zadłużenie, ponieważ wszystkie raty płaciła na czas. Okazało się, że jedna z wpłat nie została prawidłowo zaksięgowana przez bank. Po otrzymaniu nakazu Anna szybko zareagowała, przedstawiając odpowiednie dowody. Złożyła zarzuty do nakazu zapłaty, dzięki czemu uniknęła egzekucji i dodatkowych kosztów. Sprawa zakończyła się pomyślnie dla Anny, a bank przyznał się do błędu.
Przypadek Marka
Marek zignorował otrzymany nakaz zapłaty – myślał, że problem sam się rozwiąże. Niestety, bank szybko wszczął procedurę egzekucyjną, w wyniku której zablokowano mu dostęp do środków na koncie bankowym. Marek zdał sobie sprawę z powagi sytuacji, gdy nie mógł dokonać żadnej transakcji. Dopiero wtedy zaczął szukać pomocy prawnej, co znacznie opóźniło i skomplikowało proces obrony przed roszczeniami banku. Dodatkowo Marek musiał pokryć koszty związane z opłatami sądowymi i odsetkami za zwłokę.
Przypadek Julii
Po otrzymaniu nakazu zapłaty za nieuregulowane rachunki telefoniczne Julia od razu skontaktowała się z operatorem. Wyjaśniła sytuację, przedstawiła dowody na to, że niektóre opłaty zostały naliczone nieprawidłowo. Jednocześnie złożyła zarzuty do nakazu zapłaty, co zatrzymało proces egzekucyjny. Ostatecznie doszła do porozumienia z operatorem, który po korekcie faktur wycofał swoje roszczenia. Julia uniknęła w ten sposób nie tylko egzekucji, ale również niepotrzebnych kosztów i stresu związanego z sądową batalią.
W niniejszym artykule omówiliśmy kwestie prawne dotyczące sądowego nakazu zapłaty. Wyjaśniliśmy, jak kluczowe jest szybkie i świadome działanie po jego otrzymaniu. Przytoczyliśmy przykłady, które pokazują, że prawidłowa reakcja na nakaz zapłaty może zapobiec egzekucji i niepotrzebnym kosztom.
Potrzebujesz pomocy w sporze z bankiem lub innym wierzycielem? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online oraz profesjonalnego przygotowania pism, aby skutecznie bronić swoich praw i uniknąć niepotrzebnych kosztów. Zapewniamy wsparcie na każdym etapie postępowania. Już dziś napisz do nas – formularz kontaktowy znajdziesz pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Radca prawny Anna Sufin
Radca prawny.
Zapytaj prawnika
