• Data: 2024-01-16 • Autor: Artykuł Partnera
W Polsce utrwalone jest przekonanie, że szybkie uzyskanie rozwodu nie jest możliwe. Co do zasady przepisy proceduralne wymagają przeprowadzenia rozprawy, na którą czas oczekiwania jest bardzo długi. Jednocześnie ustawodawca nie chce wprowadzić rozwiązań prowadzących do uproszczenia rozwiązania związku małżeńskiego, a to np. rozwiązania małżeństwa w drodze czynności notarialnej. Czy istnieje zatem możliwość uzyskania rozwodu w sposób uproszczony? Kiedy sąd nie będzie musiał przeprowadzać rozprawy?
Rozwiązanie związku małżeńskiego jest trudniejsze niż jego zawarcie. Postępowanie w sprawie rozwodowej prowadzone jest w trybie procesu cywilnoprawnego. W konsekwencji małżonek dążący do rozwiązania małżeństwa musi wnieść do sądu pozew o rozwód przeciwko drugiemu małżonkowi. Pozew o rozwód podlega stałej opłacie sądowej w kwocie 600 zł. Orzekanie w sprawach o rozwód należy do właściwości sądów okręgowych. Podstawowym dowodem w sprawach o rozwód jest przesłuchanie stron, tj. małżonków. Dowód ten ma charakter obligatoryjny i co do zasady przeprowadzany jest na rozprawie.
W czasie pandemii sądy musiały zmienić sposób swojego działania i wdrożyć szczególne sposoby przeprowadzania dowód w toku postępowania. W tym celu ustawodawca uchwalił przepisy szczególne, które pozwalały na przeprowadzenia dowodów na piśmie, jak również usankcjonowały przeprowadzanie rozpraw zdalnych w formie wideokonferencji. Przepisy covidowe już nie obowiązują, jednakże sprawdzone w praktyce rozwiązania są dalej stosowane. Na marginesie można wskazać, że część wspomnianych rozwiązań prawnych została wprowadzona na stałe do porządku prawnego wraz z nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego.
Sądy korzystają z możliwości zadania stronom postępowania pytań na piśmie. Przywołane rozwiązanie w praktyce ma zastąpić klasyczne przesłuchanie stron. Abstrahując od poprawności takiego działania pod względem formalnym, to można uznać je za zasadne. W toku rozprawy sąd zadaje takie same rutynowe pytania, a wobec zgodnej woli stron rozwiązania związku małżeńskiego nie jest niezbędne odbieranie ich w formie bezpośredniej.
Sąd dysponując odpowiedziami na zadane pytania, może skierować sprawę do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym. W takim przypadku sąd wyda wyrok na posiedzeniu bez udziału stron, a strony zostaną powiadomione o rozstrzygnięciu w formie pisemnej. Ostatecznie zatem uzyskanie rozwodu nastąpi znacznie szybciej niż przy modelowym procedowaniu sprawy, które zakłada przeprowadzenie przesłuchania stron na rozprawie.
Wydanie wyroku rozwodowego na posiedzeniu niejawnym będzie możliwe tylko w ściśle określonych przypadkach. Obie strony muszą mieć zgodne stanowisko w przedmiocie rozwiązania związku małżeńskiego. Wyraz temu należy dać w pozwie i w odpowiedzi na pozew, a następnie udzielając tożsamych odpowiedzi na zadane pytania. W praktyce tryb ten będzie zastrzeżony dla stron ubiegających się o rozwód bez orzekania o winie.
Sąd nie zdecyduje się na wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym w sytuacji, gdy małżonkowie wnoszą o uregulowanie jeszcze innych kwestii okołorozwodowych niż tylko rozwiązanie związku małżeńskiego. W szczególności sąd wyznaczy rozprawę w sytuacji, gdy małżonkowie będą chcieli w tym samym postępowaniu przeprowadzić podział majątku wspólnego. W przypadku zamiaru jednoczesnego uregulowania władzy rodzicielskiej i prawa do kontaktów w sprawie rozwodowej, to decyzja sądu w dużej mierze będzie zależeć od przedłożenia zgodnego planu wychowawczego dziecka.
Strony wnoszące o orzeczenie rozwodu mogą wprost zawnioskować o rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym. Sąd nie będzie jednak związany takim wnioskiem, a jego ocena będzie zależeć od oceny złożonych pism procesowych i załączonych dokumentów. W praktyce opisany uproszczony sposób uzyskania rozwodu będzie możliwy do przeprowadzenia w przypadku rozwodu bez orzekania o winie i bez wniosków dotyczących rozpoznania innych kwestii rodzinnych.
Dążąc do uzyskania szybkiego rozwodu warto zadbać o poprawne i jednoznaczne zredagowanie pozwu i odpowiedzi na pozew. Przydatne będzie również załączenie do pozwu porozumienia podpisanego przez obu małżonków w przedmiocie zgodnego wniosku o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie. Pamiętać też należy, że nie wszyscy sędziowie są zwolennikami orzekania rozwodu bez przeprowadzenia przesłuchania stron na rozprawie.
Artykuł przygotowany przez adw. Marcela Migałę z Kancelarii Migała.
Zapytaj prawnika
