• Data: 2023-11-15 • Autor: Katarzyna Bereda
Zakup samochodu od osoby prywatnej może wiązać się z ryzykiem odkrycia wad ukrytych po transakcji, już w trakcie użytkowani. W artykule wyjaśnimy kiedy i w jakich okolicznościach kupujący ma prawo wycofać się z umowy oraz zwrócić samochód, nawet jeśli minęło kilka miesięcy od jego zakupu. Przyjrzymy się również kwestiom rękojmi oraz możliwościom działania nabywcy pojazdu w sytuacji, gdy pojazd posiada wady nieujawnione podczas sprzedaży. Jako przykład posłuży nam sprawa, z jaką zwrócił się do nas pan Witold.
Kilka miesięcy temu pan Witold kupił samochód od osoby prywatnej. Wkrótce okazało się, że auto ma liczne wady ukryte i usterki. W związku z tym pan Witold pytał, czy może wycofać się z umowy kupna-sprzedaży i zwrócić zakupiony samochód sprzedającemu, zważywszy że od zakupu minęło kilka miesięcy. Pytał też, czy do tej sytuacji należy zastosować rękojmię i czy jest ryzyko, że sprzedawca jakoś wykręci się od zwrotu pieniędzy mimo wad ukrytych samochodu.
Zgodnie z treścią art. 556. § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) – sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia).
Zgodnie natomiast z treścią art. 560 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.
§ 3. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.
§ 4. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna”.
Mając także na uwadze wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 listopada 2012 r., „odpowiedzialność sprzedawcy za wady z tytułu rękojmi (art. 556) ukształtowana jest na zasadzie ryzyka i sprowadza się do odpowiedzialności za skutek, polegający na istnieniu wady przedmiotu sprzedaży. Sprzedawcy nie zwalnia zatem brak winy, ani też brak jego wiedzy o istnieniu wady, a ewentualna wiedza sprzedawcy o istnieniu wady może tylko zaostrzyć jego odpowiedzialność (art. 564). Z kolei to, czy kupujący mógł wadę zauważyć przy dochowaniu należytej staranności, czy powinien był wiedzieć o wadzie (czy mógł się o niej dowiedzieć przy dochowaniu należytej staranności), nie wyłącza odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi. Tylko wiedza kupującego o wadzie w chwili zawarcia umowy wyłącza tę odpowiedzialność (art. 557 § 1)” (sygn. akt I ACA 820/12).
Zobacz też: Czy można zwrócić samochód kupiony na fakturę
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1981 r. „kupno rzeczy używanej zawsze pociąga niebezpieczeństwo, że rzecz nie odpowiada oczekiwaniom. Upływ czasu i używanie rzeczy, nawet zgodnie z jej przeznaczeniem mogą mieć wpływ na powstanie wad rzeczy, przy czym ich stopień może być różny” (sygn. akt III CRN 31/81).
Należy przy tym podnieść, iż sprzedawca (także osoba prywatna) nie odpowiada za wady używanej rzeczy wynikające z normalnego używania tej rzeczy. Jeśli wadliwość ma związek z nadmierną albo także wadliwą eksploatacją, sprzedawca nie powinien odpowiadać z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący w chwili zawarcia umowy wiedział o wadliwości pojazdu.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa wada fizyczna zmniejsza wartość danej rzeczy. Zgodnie bowiem z art. 559 K.c. – sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.
Zgodnie natomiast z treścią art. 557 § 1 K.c. sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Zgodnie bowiem z wyrokiem SO w Zamościu, sygn. akt I Ca 282/13: „jedyną okolicznością uzasadniającą zwolnienie sprzedawcy z odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady jest wiedza kupującego o wadzie w chwili zawarcia umowy. Ciężar przeprowadzenia dowodów na te okoliczności spoczywa na sprzedawcy, zgodnie z art. 557 K.c.”.
Wobec tego, jeżeli sprzedawca w sposób szczegółowy nie poinformował pana Witolda o wadach – nie został np. sporządzony osobny protokół zdawczy, z wyszczególnionymi wadami auta i jego historią szkód – to sprzedawca nie dopełnił obowiązku ujawnienia wszelkich wad pojazdu i pan Witold może mieć z tego powodu powyższe roszczenie.
Mając powyższe na uwadze, podnoszę, iż regulacja art. 560 ma generalnie charakter dyspozytywny. Tym samym strony umowy sprzedaży mogą, co do zasady, względnie swobodnie określić kształt uprawnień z tytułu rękojmi oraz zasady ich wykonywania. Ograniczeniem w tym zakresie jest jednak regulacja art. 558, która przewiduje, że jeżeli kupującym jest konsument, uprawnienia wynikające z rękojmi można ograniczyć lub wyłączyć jedynie w przypadkach określonych w przepisach szczególnych. Pan Witold zakupił samochód od osoby fizycznej, a więc nie możemy tu mówić o czynności konsumenckiej.
Przeczytaj też: Sprzedaż samochodu na raty osoba prywatna
Dlatego też należy zaznaczyć, iż artykuł 560 określa dwa podstawowe uprawnienia, które przysługują kupującemu na podstawie przepisów o rękojmi. Na jego podstawie kupujący może albo od umowy odstąpić, albo żądać obniżenia ceny. Przepis zawiera warunki realizacji tych uprawnień, włącznie z ograniczeniami ich realizacji (§ 1 zd. 1 o kontruprawnieniach sprzedawcy, § 3 o warunkach obniżenia ceny, § 4 o niemożliwości odstąpienia od umowy, gdy wada rzeczy jest nieistotna).
Dlatego też w pierwszej kolejności pan Witold powinien wystosować do sprzedawcy wezwanie wraz z oświadczeniem – zgodnie ze swą wolą – albo o odstąpieniu od umowy, albo o obniżeniu ceny zakupu samochodu. W przypadku braku reakcji lub zgody ze strony sprzedającego panu Witoldowi pozostaje jedynie droga sądowa.
W wypadku gdy kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, jego uprawnienia określone w art. 494 obejmują również roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania w granicach dodatniego interesu umowy. Do zasad tej odpowiedzialności ma zastosowanie art. 471. Obowiązek sprzedawcy naprawienia szkody obejmuje także stratę wynikającą ze wzrostu ceny w okresie od dnia zapłaty przez nabywcę ceny do dnia zastępczego zaspokojenia się w drodze nabycia innej rzeczy tego samego rodzaju (uchwała SN z 13.5.1987 r., sygn. akt III CZP 82/86).
W przypadku natomiast obniżenia ceny, obniżenie powinno stanowić różnicę zapłaconej przez pana Witolda ceny samochodu a dokonanymi nakładami na przywrócenie samochodu jako wolnego od wad.
Przykłady są ilustracją różnych sytuacji, z jakimi mogą się zetknąć kupujący. Przedstawiam trzy przypadki, które ukazują typowe problemy i wyzwania związane z zakupem używanego samochodu od osób prywatnych.
Przypadek Anny: Anna kupiła używany samochód od osoby prywatnej. Po kilku tygodniach użytkowania zauważyła, że pojazd ma poważne problemy z silnikiem, o których sprzedawca nie informował. Zdecydowała się na odstąpienie od umowy, powołując się na rękojmie za wady ukryte. Po krótkiej wymianie korespondencji sprzedawca zgodził się na zwrot pieniędzy i przyjął samochód z powrotem.
Przypadek Marka: Marek nabył samochód, który, jak się okazało, miał uszkodzony układ hamulcowy. Sprzedający zaprzeczał, jakoby wiedział o tej wadzie. Marek, po konsultacji z prawnikiem, zdecydował się na drogę sądową, domagając się obniżenia ceny pojazdu. Sprawa zakończyła się dla Marka pozytywnie, otrzymał zwrot części pieniędzy.
Przypadek Joanny: Joanna po zakupie samochodu odkryła, że auto miało poważne wady karoserii, które zostały ukryte przez sprzedającego. Postanowiła negocjować ze sprzedawcą obniżenie ceny. Po przedstawieniu oceny stanu technicznego pojazdu i kosztów napraw, sprzedawca zgodził się na znaczące jej obniżenie.
Przedstawione przypadki pokazują różne aspekty i wyzwania, z którymi mogą się mierzyć kupujący po zakupie samochodu od osoby prywatnej. Ważne jest, aby być świadomym swoich praw oraz środków prawnych, które mogą być stosowane w przypadku odkrycia wad pojazdu, o których nie poinformował nas sprzedawca. Wybór najlepszego sposobu działania zależy od konkretnych okoliczności każdej transakcji.
Artykuł podkreśla znaczenie świadomości prawnej przy zakupie samochodu od osoby prywatnej, szczególnie w kontekście potencjalnych wad ukrytych. Przedstawia także możliwości działania kupującego, od negocjacji ze sprzedawcą po dochodzenie swoich praw na drodze sądowej, w przypadku odkrycia wad, które nie zostały ujawnione w momencie sprzedaży. Ważne jest, aby każdy kupujący znał swoje prawa i możliwości działania w takich sytuacjach.
Potrzebujesz pomocy prawnej lub wsparcia w sporządzaniu pism związanych z zakupem samochodu od osoby prywatnej? Skorzystaj z naszych profesjonalnych porad prawnych online, które zapewnią Ci wsparcie i doradztwo dostosowane do Twojej indywidualnej sytuacji. Formularz kontaktowy znajdziesz pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 listopada 2012 r., sygn. akt I ACA 820/12
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1981 r., sygn. akt III CRN 31/81
4. Wyrok Sądu Okręgowego w Zamościu z dnia 4 września 2013, sygn. akt I Ca 282/13
5. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1987 r., sygn. akt III CZP 82/86
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika
