Jak bronić się przed fałszywymi oskarżeniami ucznia?
• Autor: Eliza Rumowska
Uczę w szkole podstawowej. Uczeń, z którym rozmawiałam indywidualnie, po zakończeniu rozmowy oskarżył mnie o to, że uderzyłam go w twarz. Sytuacja absolutnie nie miała miejsca. Dziecko sprawia mnóstwo problemów wychowawczych. Ma 10 lat. Jak mogę się bronić przed tym fałszywym oskarżeniem? Zależy mi też na tym, żeby wykazać, że uczeń, rozpowiadając takie plotki, zniesławia mnie. Chcę, aby poniósł konsekwencje swego działania. Bardzo proszę o pomoc!
Ochrona dóbr osobistych człowieka
Dobra osobiste człowieka są chronione w dwóch obszarach – cywilnoprawnym i karnoprawnym. Kodeks cywilny w obszarze ochrony dóbr osobistych stanowi:
„Art. 23. [Dobra osobiste człowieka]
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Art. 24. [Ochrona dóbr osobistych]
§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.”
Kodeks karny zaś przewiduje karalność za następujące czyny:
„Art. 212. [Zniesławienie]
§ 1. 275 Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Art. 213. [Wyłączenie bezprawności zniesławienia]
§ 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:
1) dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
2) służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.
Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
Art. 214. [Zniewaga ze względu na formę zarzutu]
Brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych w art. 213 nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu.
Art. 215. [Ogłoszenie wyroku w sprawach o zniesławienie]
Na wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości.
Art. 216. [Zniewaga]
§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego”.
Zobacz też: Upublicznienie prywatnej rozmowy
Wezwanie do rodziców ucznia, który fałszywie oskarżył
Wobec powyższego może Pani zyskać orientację, że na gruncie cywilnym takie wezwanie skierowane do rodziców małoletniego ma sens, ale na gruncie karnoprawnych wiek sprawcy nie pozwala wszczynać i prowadzić postępowania.
Natomiast co do oskarżeń kierowanych przeciw Pani – proszę żądać dowodów i jeśli będą padały z ust osób dorosłych, wykorzystać wyżej opisaną także drogę karnoprawną.
Przeczytaj też: Czy uczeń może nagrywać nauczyciela
Przykłady
Pierwsza sytuacja miała miejsce w szkole średniej, gdzie nauczycielka matematyki wystawiła uczniowi ocenę niedostateczną za niesamodzielnie napisany sprawdzian. Chłopak, sfrustrowany decyzją, rozpowiedział wśród rówieśników i rodziców, że nauczycielka go poniżała i wyzywała podczas lekcji. Matka ucznia, opierając się na relacji syna, złożyła skargę do dyrektora szkoły. Nauczycielka zareagowała natychmiast, zbierając świadectwa innych uczniów obecnych na lekcji oraz nagrania monitoringu korytarzowego, które wykazały jej poprawne zachowanie. Skarga została oddalona, a uczeń przeprosił pod naciskiem dyrekcji.
Druga historia dotyczy nauczyciela wychowania fizycznego w szkole podstawowej, który został oskarżony przez ucznia o to, że szarpał go za ramię podczas zajęć. Chłopiec znany był z prowokacyjnego zachowania i częstych konfliktów z rówieśnikami oraz nauczycielami. Rodzice ucznia zagrozili nauczycielowi konsekwencjami prawnymi. Szkoła przeprowadziła wewnętrzne postępowanie wyjaśniające, podczas którego świadkowie – inni uczniowie i nauczyciele – potwierdzili, że oskarżenie było nieprawdziwe. Rodzicom przedstawiono dokumentację z wcześniejszych incydentów z udziałem ich syna, co ostudziło ich zapał do eskalacji sprawy.
Trzeci przypadek zdarzył się w klasie trzeciej szkoły podstawowej. Nauczycielka zauważyła, że jeden z uczniów przeszkadza podczas lekcji, więc poprosiła go o pozostanie po zajęciach na krótką rozmowę. Kilka godzin później do szkoły zgłosiła się matka chłopca, twierdząc, że nauczycielka „potrząsnęła dzieckiem i krzyczała na niego”. Kobieta dowiedziała się tego od syna, który chciał uniknąć kary za złe zachowanie w domu. Sprawę rozwiązano dzięki nagraniom z kamery szkolnej oraz relacjom innych nauczycieli, które jednoznacznie wskazywały, że nauczycielka rozmawiała z chłopcem spokojnie, bez żadnej agresji. Matka, po obejrzeniu nagrań, wycofała swoje oskarżenia.
Podsumowanie
Fałszywe oskarżenia uczniów wobec nauczycieli to poważny problem, który może mieć daleko idące konsekwencje dla reputacji i kariery pedagogów. W takich sytuacjach kluczowe jest szybkie działanie – zebranie dowodów, świadectw innych uczniów i nauczycieli, a także skorzystanie z dostępnych środków prawnych. Ważna jest także współpraca z dyrekcją szkoły oraz rodzicami, aby wyjaśnić sprawę i uniknąć dalszych nieporozumień. Nauczyciele powinni dbać o transparentność swoich działań i stosować środki ostrożności, takie jak unikanie samotnych rozmów z uczniami bez świadków. Fałszywe oskarżenia mogą być nie tylko krzywdzące, ale i stanowić naruszenie dóbr osobistych, dlatego warto podejmować kroki prawne w celu ochrony swojego dobrego imienia.
Oferta porad prawnych
Oferujemy profesjonalne porady prawne online dla nauczycieli i pracowników oświaty, którzy mierzą się z fałszywymi oskarżeniami lub innymi problemami prawnymi w miejscu pracy. Nasz zespół specjalistów pomoże w analizie sytuacji, wskaże możliwe rozwiązania oraz doradzi, jak skutecznie bronić swoich praw. Konsultacje odbywają się w wygodnej formie online, gwarantując szybki i dyskretny dostęp do rzetelnej pomocy prawnej. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać wsparcie i ochronić swoje dobre imię.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Eliza Rumowska
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego prawniczka. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie konsumenckim (reklamacje, gwarancje itp.). Z serwisem ePorady24 związana od początku jego istnienia, udzielała porad w najbardziej złożonych sprawach. W swej wieloletniej karierze pracowała jako powiatowy rzecznik konsumentów, sekretarz gminy, inspektor ds. kredytów oraz radca w TP SA. Od 2008 r. prowadzi własne biuro prawne, jako prokurent obsługuje trzy spółki prawa handlowego, współpracuje z samorządem terytorialnym przy realizacji programów dotowanych z UE.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Wadliwie wykonany trawnik, co zrobić, gdy wykonawca wziął pieniądze, a nie wywiązał się z umowy?
» Jak dochodzić odszkodowania za uszkodzenia auta po czyszczeniu?
» Naruszenie majątkowych praw autorskich przez pracownika, co zrobić?
» Wypadek samochodem służbowym a odpowiedzialność finansowa, co warto wiedzieć?
» Awaria po sprzedaży auta, czy kupujący może zwrócić samochód?
