• Data: 2024-05-13 • Autor: Marta Wawrzyniak
Współczesny świat cyfrowy oferuje niezliczone możliwości komunikacji i ekspresji, lecz niesie ze sobą również ryzyka związane z naruszeniem prywatności i dóbr osobistych. Praktyka podszywania się pod inną osobę w sieci, choć może wydawać się niewinna, rodzi poważne konsekwencje prawne i moralne. Artykuł ten ma na celu na przykładzie sprawy pana Pawła przedstawić prawne aspekty takiego działania, zwracając uwagę na kwestie odpowiedzialności karnej oraz cywilnoprawnej związane z wykorzystaniem wizerunku oraz danych osobowych innej osoby bez jej zgody.
Pan Paweł obawiał się konsekwencji, jakie mogłyby go spotkać za podszywanie się pod inną osobę w internecie. Sytuację przedstawił nam następująco: dla rozrywki i zabicia czasu korespondował przez internet z obcymi osobami. Nie chcąc używać własnego wizerunku, jako zdjęcie profilowe wybrał fotografię pewnego mężczyzny. W profilu nie zawarł jednak żadnych danych osobowych tego człowieka. Niestety, kilka razy w trakcie rozmowy zdarzyło mu się wysłać to samo zdjęcie. Prze tygodniem, podczas jednej z takich rozmów niechcący wysłał swojemu rozmówcy link do profilu na Instagramie tego mężczyzny. Przypuszcza, że ta osoba powiadomiła mężczyznę, którego wizerunku używał. Obawia się konsekwencji za podszywanie się pod inną osobę i użycie jego zdjęć. Pyta więc, co mu grozi i co powinien zrobić.
Na wstępie można trochę uspokoić pana Pawła, gdyż za opisane przez niego zachowanie nie grozi odpowiedzialność karna. Art. 190a Kodeksu karnego penalizujący podszywanie się pod inną osobę nie może zostać uznany za właściwą kwalifikację prawną czynu, który popełnił pan Paweł. Przytoczony przepis brzmi bowiem:
„§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego”.
Zatem zachowanie opisane przez pana Pawła nie spełnia również znamion takich przestępstw jak kradzież czy oszustwo ani wykroczenia samowolnego użycia cudzej rzeczy. Jeśli osoba, której zdjęciem się Pan posłużył, zgłosi się po pomoc do organów ścigania, powinna zostać pouczona o ewentualnej możliwości dochodzenia roszczeń na drodze postępowania cywilnego.
Zobacz też: Co grozi za ubliżanie drugiej osobie
Z uwagi na fakt, że pan Paweł posłużył się wizerunkiem innej osoby w prywatnej korespondencji, jedyne zasadne roszczenie przeciwko niemu może być związane z naruszeniem dóbr osobistych. Kodeks cywilny stanowi bowiem:
„Art. 23. Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Art. 24. § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny”.
Przeczytaj też: Wizerunek w internecie
W związku z powyższym osoba, której wizerunkiem posłużył się pan Paweł, może żądać od niego:
W celu uzyskania orzeczenia, w którym sąd zobowiąże pana Pawła do któregoś z powyższych zachowań, powód musi udowodnić, że jego dobro osobiste zostało naruszone. W przypadku wnoszenia o zadośćuczynienie pieniężne istotne jest również wykazanie krzywdy adekwatnej do żądanej kwoty. W opisanej sytuacji będzie to niezwykle trudne, gdyż zachowanie pana Pawła najprawdopodobniej nie miało żadnego realnego wpływu na osobę, której zdjęciem się posłużył. Za uzasadnione należałoby natomiast uznać roszczenie osoby ze zdjęcia, jeżeli rozmówcami pana Pawła byli jej znajomi.
Przypadek wykorzystania zdjęcia bez zgody na portalu społecznościowym
Jan K., poszukując pracy, zdecydował się „ulepszyć” swój profil na profesjonalnym portalu społecznościowym, używając zdjęcia innej osoby, której wygląd uważał za bardziej „korporacyjny”. Został pozwany przez właściciela zdjęcia, który domagał się zaprzestania wykorzystywania swojego wizerunku oraz zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych.
Fałszywy profil na portalu randkowym
Ewa P. została poinformowana przez znajomego, że jej zdjęcia i imię są używane na popularnym portalu randkowym bez jej wiedzy i zgody. Profil został utworzony przez osobę, która chciała w ten sposób zemścić się na Ewie za dawne nieporozumienia. Ewa zdecydowała się podjąć kroki prawne w celu usunięcia fałszywego profilu i dochodzenia roszczeń za naruszenie prywatności.
Podszywanie się pod celebrytę w mediach społecznościowych
Tomasz G., fan pewnego znanego aktora, utworzył profil na Instagramie, na którym publikował zdjęcia i treści, jakoby były one udostępniane przez samego aktora. Chociaż początkowo jego działania były postrzegane jako forma hołdu dla idol, sytuacja zmieniła się, gdy zaczął on wykorzystywać ten profil do promowania płatnych treści. Prawdziwy aktor, dowiedziawszy się o sytuacji, podjął kroki prawne mające na celu ochronę swojego wizerunku i dóbr osobistych.
Podszywanie się pod inną osobę w internecie może wydawać się łatwym sposobem na osiągnięcie różnych celów, jednakże niesie ze sobą poważne konsekwencje prawne, zarówno w sferze karnych, jak i cywilnych roszczeń. Przypadki naruszenia dóbr osobistych poprzez nieautoryzowane wykorzystywanie wizerunku czy danych osobowych innych osób podkreślają wagę poszanowania prywatności i tożsamości w przestrzeni cyfrowej. Ochrona przed takimi działaniami jest nie tylko kwestią prawną, ale również etyczną, wymagającą od każdego z nas świadomości i odpowiedzialności.
Czy napotkałeś sytuację, w której Twoje prawa zostały naruszone przez nieautoryzowane użycie Twojego wizerunku lub danych osobowych? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz profesjonalnego sporządzania pism, aby skutecznie dochodzić swoich praw i ochronić swoją tożsamość.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Wawrzyniak
Adwokat. Absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego oraz International Baccalaureate Diploma Programme. Ukończyła aplikację adwokacką przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Gdańsku. Praktykujący prawnik od 2013 r. Specjalizuje się w prowadzeniu spraw z zakresu prawa rodzinnego i odszkodowawczych. Reprezentuje Klientów przed sądami, organami ścigania oraz organami administracji publicznej.
Zapytaj prawnika
