• Autor: Monika Cieszyńska
Mamy dorosłego syna, który dopuścił się ciężkiego uszkodzenia ciała innej osoby. Syn mieszka u nas. My posiadamy dom i mieszkanie. Czy w przypadku roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez dorosłego syna możemy być pociągnięci do odpowiedzialności finansowej?
Rodzice nie ponoszą odpowiedzialności majątkowej za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym przez swoje pełnoletnie dzieci. Z chwilą uzyskania pełnoletniości ustaje bowiem władza rodzicielska nad dzieckiem.
Sytuacja może ulec zmianie w przypadku zgonu dziecka przed rodzicami, jeśli rodzic będzie jego spadkobiercą. Należy bowiem pamiętać, że w skład spadku po zmarłym, oprócz korzyści wchodzą również długi, za które odpowiadają jego spadkobiercy. Dotyczy to także długów z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym.
Jeśli zmarły nie pozostawi testamentu, w którym zmieniłby ustawowy porządek dziedziczenia, w grę wejdzie dziedziczenie na podstawie ustawy. Zgodnie z ustawą w pierwszej kolejności do dziedziczenia powołany jest małżonek spadkodawcy oraz wszystkie jego dzieci w częściach równych, przy czym udział małżonka nie może być mniejszy niż 1/4. Jeśli spadkodawca nie pozostawił jednak zstępnych (czyli dzieci, wnuków), czy też jeśli wszyscy zstępni spadek odrzucili, do dziedziczenia dochodzą jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi 1/4 całości spadku. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy (lub w przypadku odrzucenia przez nich spadku) cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeśli jedno z rodziców spadkodawcy zmarło przed spadkodawcą, czyli nie dożyło otwarcia spadku lub jeśli odrzuciło spadek, udział spadkowy, który by mu przypadł, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.
Zatem zarówno rodzice, jak i rodzeństwo spadkodawcy mogą dojść do dziedziczenia jako spadkobiercy w drugiej kolejności.
Zobacz też: Długi syna w domu rodziców
Rodzic będzie spadkobiercą swojego dziecka, pod warunkiem , że po pierwsze – je przeżył, po drugie – spadkodawca nie pozostawił zstępnych (dzieci, wnuków) bądź wszyscy zstępni spadek odrzucili.
Natomiast rodzeństwo dojdzie do dziedziczenia, pod warunkiem, że po pierwsze – przeżyło spadkodawcę, po drugie – spadkodawca nie pozostawił zstępnych (dzieci, wnuków) bądź wszyscy zstępni spadek odrzucili, po trzecie – rodzic spadkodawcy nie żyje lub odrzucił spadek.
Nabycie spadku przez spadkobierców następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Nie jest to jednak nabycie definitywne. W terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule swojego powołania będzie to chwila śmierci spadkodawcy albo chwila odrzucenia spadku przez spadkobiercę w pierwszej kolejności) spadkobierca może złożyć oświadczenie co do spadku, mianowicie:
Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku (1020 Kodeksu cywilnego).
Przyjęcie spadku wprost oznacza, iż spadkobierca przyjął spadek bez ograniczenia za długi spadkowe. W skład spadku obok korzyści spadkowych wchodzą także długi, które ciążyły na spadkodawcy.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości korzyści uzyskanych we spadku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że odpowiedzialność spadkobiercy zostaje ograniczona do wartości stanu czynnego spadku. Oznacza to, że spadkobierca taki odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem ale tylko do wartości tego co przypadło mu we spadku. Przykładowo, jeśli udział spadkowy jest wart 50 000 zł, to spadkobierca odpowiada za ewentualne długi tylko do wysokości 50 000 zł. Proszę mieć zatem świadomość, że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie chroni spadkobiercy przed egzekucją z jego własnego majątku. Wybór sposobu prowadzenia egzekucji należy bowiem do wierzyciela i jeżeli wskaże on komornikowi, że chce prowadzić egzekucję z majątku spadkobiercy, to komornik przeprowadzi taką właśnie egzekucję. Przykładowo jeżeli w skład spadku wchodzą przedmioty majątkowe, który bardzo trudno sprzedać, a spadkobierca ma majątek, z którego można szybko przeprowadzić egzekucję np. wynagrodzenie za pracę czy oszczędności z banku, to wierzyciel może wnosić o zajęcie wynagrodzenia za pracę w celu zaspokojenia długów spadkowych.
Stan czynny spadku ustalany jest w spisie inwentarza. Spis inwentarza obejmuje zarówno aktywa (stan czynny spadku), jak i pasywa (stan bierny spadku). Stan czynny spadku jest to zatem wartość należących do spadku aktywów (tj. korzyści spadkowych). W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza sąd powinien wydać postanowienie o sporządzeniu takiego spisu. Jeśli tego nie uczyni, warto złożyć wniosek o sporządzenie spisu w sądzie.
W aktualnym stanie prawnym niezłożenie żadnego oświadczenia co do spadku w terminie 6 miesięcy skutkuje uznaniem, iż spadkobierca przyjął spadek wprost bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (a więc osoba niepełnoletnia, ubezwłasnowolniona) albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 2 Kodeksu cywilnego).
Niemniej w dniu 18.10.2015 r. wejdzie w życie nowelizacja art. 1015 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którą brak oświadczenia spadkobiercy w ww. sześciomiesięcznym terminie będzie jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Monika Cieszyńska
Radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Toruniu, nr wpisu TR-871. Absolwentka prawa Katedry Praw Człowieka na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Specjalizuje się przede wszystkim w prawie rodzinnym i opiekuńczym oraz karnym – udzieliła dotąd porad setkom naszych klientów, w których życie często niesłusznie wtargnęła policja i prokuratura, a wielu rodzinom pomogła rozwiązać burzliwe niekiedy konflikty małżeńskie i opiekuńcze (opieka nad dziećmi, alimenty, widzenia z dziećmi). Posiada licencję zarządcy nieruchomości (nr licencji 20460). W kręgu jej zainteresowań znajdują się również zagadnienia prawa spółdzielczego.
Zapytaj prawnika
