• Autor: Radca prawny Katarzyna Siwiec
Żyję w konkubinacie – mój partner czeka na rozwód, ma ustanowioną notarialnie rozdzielność majątkową. Planujemy za miesiąc kupić dom o wartości ok. 500 tys. zł. Mój wkład jest na poziomie 150 tys. zł, on wnosi większość. Z pierwszego małżeństwa ma dwoje dzieci. W jaki sposób mogę się zabezpieczyć przed ewentualnymi problemami? Czy w akcie notarialnym powinniśmy zaznaczyć wielkość wkładów? Czy istnieje jakaś forma zabezpieczenia i ominięcia zachowków? Czy partner może mi darować swój wkład, jaki wniósł w zakup nieruchomości? Planujemy się pobrać, czy po ślubie może mi darować lub sprzedać pół domu? Chodzi mi o najbardziej korzystną formę przekazania – biorąc pod uwagę kwestie podatkowe. Jak rozwiązać kwestie finansowe związane z urządzaniem domu? Chcemy je regulować na bieżąco – czy muszę na wypadek problemów zbierać dowody finansowe, za które rzeczy ja zapłaciłam?
W przypadku zakupu nieruchomości przez Panią i konkubenta są w zasadzie dwie możliwości: albo kupicie Państwo nieruchomość właśnie w częściach ułamkowych albo jedno z Państwa powiedzmy pożyczy drugiemu brakującą kwotę i tylko jedno z Państwa zostanie właścicielem nieruchomości.
Wyjaśnię, iż w polskim prawie istnieją dwa rodzaje współwłasności tzw. łączna – bezudziałowa i taka powstaje na przykład z mocy prawa pomiędzy małżonkami, jeśli nie zawrą intercyzy oraz ułamkowa, gdy właśnie 2 osoby postanowią nabyć nieruchomość.
Jeżeli Państwo oświadczycie przez notariuszem, że nabywacie Państwo nieruchomość na współwłasność, on to już jako profesjonalista prawidłowo w akcie notarialnym zapisze.
Zobacz też: Zmiana wpisu w KW po rozwodzie
Pyta też Pani, czy istnieje jakaś forma zabezpieczenia i ominięcia zachowków? Nie wiem, jaka jest Pani wiedza na ten temat, ale w najczęstszej formie zachowek przysługuje spadkobiercom ustawowym, którzy zostają wyłączeni od dziedziczenia, albowiem spadkodawca sporządzi testament, w którym powoła innego spadkobiercę. Zgodnie z treścią art. 991 Kodeku cywilnego – zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Pozbawić zachowku można w zasadzie tylko jednym sposobem – poprzez wydziedziczenie uprawnionych w testamencie. Mówi o tym art. 1008 K.c., stanowiąc, że spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Przyczyna taka musi być wyraźnie wskazana w testamencie.
Natomiast wyjaśnię, że dzieci Pani konkubenta nie będę dziedziczyć nigdy Pani części nieruchomości, to nabędą ewentualnie Pani spadkobiercy.
Przeczytaj też: Zakup działki na współwłasność
Pyta Pani, czy partner może darować Pani swój wkład, jaki wniósł w zakup nieruchomości.
Otóż nie mówimy o wkładach, a o udziałach w nieruchomości, a więc jeśli będzie on miał na przykład 1/2 części nieruchomości, to taką częścią może rozporządzać poprzez sprzedaż czy darowiznę.
Raczej darowizna będzie korzystniejsza, z racji kwot wolnych, niższych stawek podatkowych itd.
Pani, jako żona, będzie zaliczała się do I grupy podatkowej, które to zaliczenie niesie za sobą korzyści podatkowe w postaci: wyższej kwoty wolnej od podatku – 10 278 zł oraz opodatkowaniu niższą stawką. Mówi o tym art. 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn, który brzmi:
„Art. 15. 1. Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:
Kwoty nadwyżki w zł |
PODATEK WYNOSI |
|
ponad |
do |
|
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej |
||
10 278 |
3% |
|
10 278 |
20 556 |
308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł |
20 556 |
822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł |
|
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej |
||
10 278 |
7% |
|
10 278 |
20 556 |
719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10 278 zł |
20 556 |
1 644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł |
|
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej |
||
10 278 |
12% |
|
10 278 |
20 556 |
1 233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10 278 zł |
20 556 |
2 877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł |
W zakresie ostatniego pytania o kwestie związane z urządzaniem domu, proszę koniecznie kolekcjonować wszystkie rachunku dla swojego bezpieczeństwa, zgodnie bowiem z art. 207 K.c. pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Tak więc w przypadku ewentualnego sądowego zniesienia współwłasności te nakłady, na żądanie drugiej strony, rozlicza się, więc bardzo ważnym jest, aby móc ich poniesienie udokumentować.
Współwłasność z precyzyjnym określeniem wkładów
Anna i Michał żyją w konkubinacie. Michał oczekuje na rozwód i ma notarialnie ustanowioną rozdzielność majątkową. Planują zakup mieszkania za 500 tys. zł. Anna wnosi 150 tys. zł oszczędności, a Michał pozostałe 350 tys. zł. Notariusz zapisuje w akcie notarialnym udziały w nieruchomości zgodnie z ich wkładami: Anna ma 30%, a Michał 70%. Dzięki temu Anna jest zabezpieczona przed ewentualnymi roszczeniami Michała lub jego spadkobierców w razie problemów w związku. W razie potrzeby można wprowadzić dodatkowe zapisy dotyczące rozliczenia kosztów urządzania mieszkania.
Darowizna po ślubie
Kasia i Adam kupili wspólnie dom w trakcie konkubinatu. Adam wniósł większą część wkładu i zapisali w akcie notarialnym proporcję 80% na rzecz Adama i 20% na rzecz Kasi. Po kilku latach pobrali się. Adam, chcąc wyrównać udziały, darował Kasi 30% swojego udziału, aby oboje mieli po 50%. Dzięki temu Kasia jako żona skorzystała z ulgi podatkowej, ponieważ darowizny między małżonkami wchodzą w zakres zwolnienia od podatku. Była to najkorzystniejsza opcja finansowa.
Dokumentowanie kosztów urządzania domu
Ewa i Paweł kupili dom, w którym każde miało 50% udziałów. Podczas urządzania domu Ewa pokryła większość kosztów wyposażenia kuchni i salonu. Na wypadek ewentualnych sporów postanowiła gromadzić rachunki i faktury za zakupione meble oraz sprzęt. Po kilku latach doszło do rozstania. Dzięki zgromadzonym dowodom mogła skutecznie udowodnić swoje nakłady w sądzie i odzyskała proporcjonalnie większą część wartości poniesionych kosztów w ramach rozliczenia zniesienia współwłasności.
Zakup nieruchomości w konkubinacie wymaga dokładnego określenia zasad współwłasności, aby uniknąć potencjalnych sporów. Najlepiej w akcie notarialnym jasno wskazać udziały stron zgodne z wniesionymi wkładami. Istnieje możliwość darowizny udziału w nieruchomości, co jest korzystne zwłaszcza po ślubie ze względu na ulgi podatkowe. Ważne jest również dokumentowanie nakładów na urządzanie nieruchomości, aby móc je rozliczyć w razie rozstania lub zniesienia współwłasności. Dodatkowo warto uwzględnić kwestie związane z zabezpieczeniem przed roszczeniami o zachowek, co można osiągnąć m.in. poprzez testament lub wydziedziczenie, jeśli spełnione są odpowiednie przesłanki prawne.
Pomagamy zabezpieczyć interesy przy zakupie nieruchomości w konkubinacie. Doradzamy w kwestiach aktów notarialnych, zachowków, podatków i rozliczeń. Skontaktuj się z nami, by uzyskać wsparcie dostosowane do Twoich potrzeb. Opisz problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Radca prawny Katarzyna Siwiec
Radca prawny, absolwentka wydziału prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 17 lat pracująca w zawodzie prawnika i udzielająca porad prawnych, od 2010 roku prowadzi własną kancelarię. Specjalizuje się w obsłudze prawnej zarówno przedsiębiorców z różnych branż, jak i osób fizycznych.
Zapytaj prawnika