• Data: 2024-09-20 • Autor: Marta Wawrzyniak
Podczas nieobecności mojej mamy (przebywała przez blisko 2 miesiące u rodziny zagranicą) moja siostra bezprawnie wtargnęła do domu mamy (wyłamała zamki) i pomimo tego, że mama wielokrotnie wyrażała swój stanowczy sprzeciw, siostra wprowadziła się do domu mamy. Mama, jeszcze będąc zagranicą, skontaktowała się z policją, która przyjechała i wyprowadziła siostrę z domu, aczkolwiek po wyjeździe policji siostra wróciła do domu i mieszka tam do dzisiaj. Po powrocie mama zastała dom kompletnie przemeblowany, przemalowany itd. i moja siostra absolutnie nie chce się wyprowadzić, pomimo błagań i próśb. Dodatkowo jest niemożliwa jako współlokator, robi wszystko, aby dokuczyć mamie i męczy ją psychicznie do granic wytrzymałości. Jak prawnie mama może pozbyć się siostry z domu? W chwili obecnej mama przeniosła się chwilowo do znajomych, gdyż przebywanie pod jednym dachem z niezrównoważoną psychicznie córką okazało się mentalnie dla mamy niemożliwe do zniesienia. Jakie kroki można tej sytuacji poczynić?
W opisanej sytuacji Pani mama może uzyskać pomoc zarówno w postępowaniu karnym, jak i cywilnym. Siostra, która wtargnęła do mieszkania, popełniła przestępstwo z art. 193 Kodeksu karnego, który brzmi: „kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.
W celu wszczęcia postępowania karnego należy albo udać się na policję i złożyć ustne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, albo złożyć w formie pisemnej adresując je do prokuratury. W zawiadomieniu należy szczegółowo opisać całą sytuację, wraz z datami poszczególnych wydarzeń. Nie jest natomiast konieczne powoływanie się na konkretne przepisy prawa – organy ścigania same przyporządkują właściwe przepisy do opisanych czynów.
Zobacz też: Odrzucenie spadku po wujku
Poza kwestią odpowiedzialności karnej Pani mama zdecydowanie powinna wystąpić przeciwko siostrze z powództwem cywilnym. Pani siostra niewątpliwie wyrządziła swoim zachowaniem szkody materialne oraz naruszyła dobra osobiste Pani mamy. W pełni uzasadnione zatem jest dochodzenie praw na drodze cywilnej i żądanie przywrócenia posiadania mieszkania, stosownego odszkodowania i zadośćuczynienia. Podstawę przedmiotowych roszczeń stanowi art. 222 oraz 415 Kodeksu cywilnego:
„Art. 222 Kodeksu cywilnego
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
Art. 415. Kodeksu cywilnego
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”.
Jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 9 czerwca 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 111/16: „Roszczenie windykacyjne przewidziane w art. 222 § 1 k.c. jest roszczeniem właściciela o wydanie rzeczy, która znajduje się we władaniu innej osoby. Do uwzględnienia powództwa koniecznym jest zatem stwierdzenie po stronie powodowej statusu właściciela rzeczy, władania tymi rzeczami przez pozwanych, a także braku przesłanki negatywnej, jaką jest istnienie po stronie pozwanych skutecznych względem właściciela uprawnień do władania nimi. Ciężar dowodu rozkłada się tak, że strona powodowa występując z roszczeniem z art. 222 § 1 k.c. musi wykazać, że przysługuje jej prawo własności rzeczy, których wydania się domaga, albowiem to ona z tego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Ponadto, zobowiązana jest udowodnić, że strona pozwana faktycznie włada, będąc nieuprawnionym, jej rzeczą. Z kolei, obrona pozwanego polega na wykazaniu, że »przysługuje mu prawo do władania rzeczą«”.
Sąd Apelacyjny w Lublinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 października 2018 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I ACa 962/17 dodał również, iż „roszczenie o eksmisję i roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości są uzasadnione wówczas gdy z żądaniem występuje właściciel nieruchomości w stosunku do posiadacza nieruchomości, który nie legitymuje się prawem do posiadania nieruchomości. Posiadanie nieruchomości aby nie było bezprawne musi mieć swoją podstawę, która wynika ze stosunku zobowiązaniowego lub prawnorzeczowego”.
Reasumując, Pani mama może zwrócić się do organów ścigania, aby siostra poniosła konsekwencje przewidziane w Kodeksie karnym w związku z popełnieniem przestępstwa z art. 193, oraz wystąpić do sądu cywilnego z żądaniem eksmisji, zapłaty odszkodowania i zadośćuczynienia. Odszkodowanie powinno odpowiadać kwocie strat, które Pani mama poniosła w związku z zachowaniem siostry, a więc m.in. kosztów wymiany zamka, malowania i ew. prac remontowych, odkupienia zniszczonych przedmiotów, równowartości kwoty, która została zapłacona osobom, u których tymczasowo mieszka itd. Kwota odszkodowania wskazana w pozwie powinna być szczegółowo wyceniona. Odnośnie zadośćuczynienia należy zauważyć, iż stanowi ono rekompensatę za doznane krzywdy. Jeżeli więc sytuacja spowodowała u mamy pogorszenie stanu psychicznego, pogorszenie zdrowia, stres, zasadne jest żądanie zapłaty dodatkowej kwoty tytułem zadośćuczynienia.
W mojej ocenie warto wystąpić zarówno na drogę postępowania karnego, jak i cywilnego w tym samym czasie. Więcej korzyści materialnych przyniesie Pani mamie postępowanie cywilne, jednak rozpoznanie sprawy przed sądem wiąże się miesiącami oczekiwania na prawomocne zakończenie sprawy. Wszczęcie postępowania karnego pociąga za sobą przeprowadzenie niezwłocznych czynności, co najprawdopodobniej spowoduje szybkie odzyskanie posiadania mieszkania przez Pani mamę.
Przejęcie mieszkania przez partnera po rozstaniu: Ania rozstała się ze swoim partnerem, ale mimo jej próśb, nie chciał się on wyprowadzić z mieszkania, które należało do niej. Partner wywierał na nią presję psychiczną, a Ania obawiała się konfrontacji. Dopiero po złożeniu wniosku o eksmisję i wszczęciu postępowania sądowego, partner został prawnie zmuszony do opuszczenia lokalu. Sąd zasądził również odszkodowanie za okres, w którym bezprawnie zajmował jej mieszkanie.
Zajęcie mieszkania po śmierci właściciela: Po śmierci właściciela domu, jego kuzyn samowolnie wprowadził się do nieruchomości, mimo że nie był jednym ze spadkobierców. Spadkobiercy musieli zgłosić sprawę do sądu, żądając eksmisji i zwrotu nieruchomości. Sąd uznał, że kuzyn działał bezprawnie, i nakazał mu opuszczenie domu oraz zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości.
Nadmierna gościnność prowadząca do problemu: Paweł, będąc przez kilka tygodni na wyjeździe, zgodził się, aby jego znajomy tymczasowo zamieszkał w jego mieszkaniu. Po powrocie Paweł zastał mieszkanie przejęte przez znajomego, który odmówił wyprowadzki, argumentując, że jest tam zameldowany. Paweł musiał wnieść sprawę do sądu o przywrócenie posiadania i dopiero po kilku miesiącach udało się odzyskać mieszkanie.
Zamieszkanie w domu bez zgody właściciela to nie tylko naruszenie prawa, ale także sytuacja, która może prowadzić do poważnych problemów zarówno emocjonalnych, jak i finansowych. W takich przypadkach właściciel ma prawo skorzystać z ochrony prawnej, zarówno poprzez postępowanie karne, jak i cywilne, domagając się eksmisji oraz odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Ważne jest, aby działać szybko i zdecydowanie, korzystając z dostępnych narzędzi prawnych.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach eksmisji lub sporządzenia odpowiednich pism? Skorzystaj z naszych porad prawnych online oraz profesjonalnie przygotowanych dokumentów, które pomogą Ci szybko i skutecznie rozwiązać problem. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 czerwca 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 111/16:
4. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 października 2018 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I ACa 962/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Wawrzyniak
Adwokat. Absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego oraz International Baccalaureate Diploma Programme. Ukończyła aplikację adwokacką przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Gdańsku. Praktykujący prawnik od 2013 r. Specjalizuje się w prowadzeniu spraw z zakresu prawa rodzinnego i odszkodowawczych. Reprezentuje Klientów przed sądami, organami ścigania oraz organami administracji publicznej.
Zapytaj prawnika
