Zamieszkanie w domu mimo sprzeciwu właściciela - jak pozbyć się niechcianego lokatora?

W opisanej sytuacji Pani mama może uzyskać pomoc zarówno w postępowaniu karnym, jak i cywilnym. Siostra, która wtargnęła do mieszkania, popełniła przestępstwo z art. 193 Kodeksu karnego, który brzmi: „kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.

Wszczęcie postępowania karnego

W celu wszczęcia postępowania karnego należy albo udać się na policję i złożyć ustne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, albo złożyć w formie pisemnej adresując je do prokuratury. W zawiadomieniu należy szczegółowo opisać całą sytuację, wraz z datami poszczególnych wydarzeń. Nie jest natomiast konieczne powoływanie się na konkretne przepisy prawa – organy ścigania same przyporządkują właściwe przepisy do opisanych czynów.

Zobacz też: Odrzucenie spadku po wujku

Wtargnięcie i zamieszkanie a powództwo cywilne

Poza kwestią odpowiedzialności karnej Pani mama zdecydowanie powinna wystąpić przeciwko siostrze z powództwem cywilnym. Pani siostra niewątpliwie wyrządziła swoim zachowaniem szkody materialne oraz naruszyła dobra osobiste Pani mamy. W pełni uzasadnione zatem jest dochodzenie praw na drodze cywilnej i żądanie przywrócenia posiadania mieszkania, stosownego odszkodowania i zadośćuczynienia. Podstawę przedmiotowych roszczeń stanowi art. 222 oraz 415 Kodeksu cywilnego:

„Art. 222 Kodeksu cywilnego

§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Art. 415. Kodeksu cywilnego

Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”.

Jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 9 czerwca 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 111/16: „Roszczenie windykacyjne przewidziane w art. 222 § 1 k.c. jest roszczeniem właściciela o wydanie rzeczy, która znajduje się we władaniu innej osoby. Do uwzględnienia powództwa koniecznym jest zatem stwierdzenie po stronie powodowej statusu właściciela rzeczy, władania tymi rzeczami przez pozwanych, a także braku przesłanki negatywnej, jaką jest istnienie po stronie pozwanych skutecznych względem właściciela uprawnień do władania nimi. Ciężar dowodu rozkłada się tak, że strona powodowa występując z roszczeniem z art. 222 § 1 k.c. musi wykazać, że przysługuje jej prawo własności rzeczy, których wydania się domaga, albowiem to ona z tego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Ponadto, zobowiązana jest udowodnić, że strona pozwana faktycznie włada, będąc nieuprawnionym, jej rzeczą. Z kolei, obrona pozwanego polega na wykazaniu, że »przysługuje mu prawo do władania rzeczą«”.

Sąd Apelacyjny w Lublinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 października 2018 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I ACa 962/17 dodał również, iż „roszczenie o eksmisję i roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości są uzasadnione wówczas gdy z żądaniem występuje właściciel nieruchomości w stosunku do posiadacza nieruchomości, który nie legitymuje się prawem do posiadania nieruchomości. Posiadanie nieruchomości aby nie było bezprawne musi mieć swoją podstawę, która wynika ze stosunku zobowiązaniowego lub prawnorzeczowego”.

Przestępstwo oraz eksmisja i odszkodowanie

Reasumując, Pani mama może zwrócić się do organów ścigania, aby siostra poniosła konsekwencje przewidziane w Kodeksie karnym w związku z popełnieniem przestępstwa z art. 193, oraz wystąpić do sądu cywilnego z żądaniem eksmisji, zapłaty odszkodowania i zadośćuczynienia. Odszkodowanie powinno odpowiadać kwocie strat, które Pani mama poniosła w związku z zachowaniem siostry, a więc m.in. kosztów wymiany zamka, malowania i ew. prac remontowych, odkupienia zniszczonych przedmiotów, równowartości kwoty, która została zapłacona osobom, u których tymczasowo mieszka itd. Kwota odszkodowania wskazana w pozwie powinna być szczegółowo wyceniona. Odnośnie zadośćuczynienia należy zauważyć, iż stanowi ono rekompensatę za doznane krzywdy. Jeżeli więc sytuacja spowodowała u mamy pogorszenie stanu psychicznego, pogorszenie zdrowia, stres, zasadne jest żądanie zapłaty dodatkowej kwoty tytułem zadośćuczynienia.

W mojej ocenie warto wystąpić zarówno na drogę postępowania karnego, jak i cywilnego w tym samym czasie. Więcej korzyści materialnych przyniesie Pani mamie postępowanie cywilne, jednak rozpoznanie sprawy przed sądem wiąże się miesiącami oczekiwania na prawomocne zakończenie sprawy. Wszczęcie postępowania karnego pociąga za sobą przeprowadzenie niezwłocznych czynności, co najprawdopodobniej spowoduje szybkie odzyskanie posiadania mieszkania przez Pani mamę.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.